AANWIJZINGEN VOOR HET GEBRUIK VAN HET WOORDENBOEKDEEL

 

NEDERLANDS-VALKENBURGS

 

 

Het register heeft uitsluitend een verwijzingsfunctie naar het betreffende trefwoord (lemma) in het woordenboek-deel Valkenburgs-Nederlands (VN). Het is geenszins een limitatieve opsomming van Valkenburgse trefwoorden achter de opgenomen Nederlandse trefwoorden c.q. omschrijvingen

 

Als in het VN achter het trefwoord een of meer generatievarianten (aangeduid met [O], [M] en [J]) en/of synoniemen zijn vermeld, dan worden deze in dit register niet genoemd maar wordt uitsluitend hiernaar verwezen door middel van een pijltje naar rechts (→), bv. kameraad → kammeraot

 

Indien in het VN direct achter elkaar het zelfstandig naamwoord en het bijbehorende werkwoord zijn opgenomen  (bv. ginneraal en ginneralizere), dan wordt in dit register in beginsel naar het werkwoord verwezen. Indien echter het zelfstandig naamwoord en/of werkwoord in het VN meer informatie bevat, dan zijn ook deze in dit register opgenomen

 

Samengestelde woorden (bv. huisapotheek) zijn niet opgenomen als zowel de afzonderlijke basiswoorden (huis en apotheek) in het register zijn vermeld als de betekenis van het samengestelde Valkenburgse trefwoord blijkt uit die van de afzonderlijke basiswoorden. Een samengesteld dialectwoord is wel opgenomen als erachter een of meer generatievarianten en/of synoniemen staan vermeld (bv. bedelstaf → bedelsjtaaf) en/of als het Valkenburgse trefwoord niet valt af te leiden uit de afzonderlijke basiswoorden, bv. lachkramp giechelmoos

 

Een dialectwoord is niet in het register opgenomen als het qua uitspraak, schrijfwijze en betekenis identiek is aan het Nederlands. In zo’n geval zijn die woorden om andere reden in het VN opgenomen, maar is verwijzing vanuit het register niet nodig, tenzij in het VN een of meer generatievarianten en/of synoniemen zijn vermeld

 

Als in het VN vóór Valkenburgse trefwoorden Romeinse cijfers zijn opgenomen, (bv. I doef en II doef) dan zijn deze ook in het register vermeld. Als de Romeinse cijfers achter een lemma staan vermeld, dan zijn deze niet opgenomen in het register (bv. kniepe I en II). Ook Arabische zijn niet in het register vermeld (bv. duizendpoot doezendpoat: -1 geleed diertje -2 alleskunner)

 

Een Valkenburgs werkwoord dat, met uitzondering van de “n” aan het eind,  qua schrijfwijze identiek is aan het Nederlandse woord, is niet opgenomen in het register (bv. heksen hekse), tenzij achter dat dialectwoord een of meer generatievarianten en/of synoniemen staan vermeld

 

Als in het VN twee of drie generatie-varianten ([O], [M] of [J]) als afzonderlijke trefwoorden zijn opgenomen, dan is in dit register verwezen naar de [M]-variant.

 

Als het Nederlandse trefwoord in het register uitsluitend in een bepaald zinsverband de betekenis van het erachter staande dialectwoord kan weergeven, wordt dat  vormgegeven door middel van het herhalingsteken ... op de plek waar het betreffende trefwoord in dat zinsverband dient te staan. Voorbeelden: kool (een ... stoven) → kuuffe; mond (de ... snoeren) tuukke

 

Een zelfstandig naamwoord waarvan uitsluitend het achtervoegsel van het Nederlands afwijkt is niet in het register opgenomen, tenzij in het VN een of meer generatievarianten en/of synoniemen zijn vermeld. Niet als zelfstandig woord voorkomende achtervoegsels die in schrijfwijze afwijken zijn in het volgende overzicht weergegeven

 

Nederlands	Valkenburgs
-aar (luisteraar)	-aer (loesteraer)
-achtig (meisjesachtig)	-echtig (maedsjesechtig)
-age (fabricage)	-aasj (fabrikaasj)
-eur (magnetiseur)	-äör (magnetizäör)
-ier (bankier)	-eer (bankeer)
-ist (violist)	-is (violis)
-lijk (lieflijk)	-lek (leeflek)
-satie (intronisatie)	-zasie(intronizasie)
-schap (landschap)	-sjap (landsjap)
-sie (invasie)	-zie (invazie)
-tie (operatie)	-sie (operasie)
-tisch (fantastisch)	-ties (fantasties)
-tje (bedeltje)	-ke (bedelke)
-tje (viltje)	-tsje (viltsje)

 

 

Lijst van redactionele afkortingen:

 

bep.	bepaald
b.g.v.	bij gelegenheid van
bez.vnw.	bezittelijk voornaamwoord
bn.	bijvoeglijk naamwoord
bv.	bijvoorbeeld
bw.	bijwoord
d.m.v.	door middel van
e.d.	en dergelijke(n)
enz.	enzovoort
fig.	figuurlijk
gunst.	gunstig(e)
hfdtelw.	hoofdtelwoord
i.c.	in casu (in dit geval)
i.d.	in de
i.g.v.	in geval van
inz.	inzonderheid
i.s.m.	in samenstelling met
m.	mannelijk
m.b.v.	met behulp van
mv.	meervoud
neg.	negatief/negatieve
onbep.hfdtelw.	onbepaald hoofdtelwoord
onbep.vnw.	onbepaald voornaamwoord
ord.	ordinair
pers.vnw.	persoonlijk voornaamwoord
pos.	positief
r.-k.	rooms-katholiek
scheldn.	scheldnaam
scherts.	schertsend bedoeld
t.b.v.	ten behoeve van
tgov.	tegenover
t.g.v.	ten gevolge van
Th.D.	Theodoor Dorren
tsw.	tussenwerpsel
v.d.	van de
v.e.	van een
v.h.	van het
vnl.	voornamelijk
voegw.	voegwoord
voorv.	voorvoegsel
voorz.	voorzetsel
v.	vrouwelijk
wk.	wederkerend
ww.	werkwoord
z.	zich
zn.	zelfstandig naamwoord
→	zie