v 0.9

 

WOORDENLIJST NEDERLANDS – VALLEKEBERGS

t  
taai (van personen) tej
taai (van voorwerpen, etenswaar) tièg, vriè
taaitaaiman/-pop peperkokeman
taak tauw
taart → gatto, I kook
taart of vlaai met bovenlaag van koekkruimels greumelevla, → sjtruijtselvla (of ...kook)
taart of vlaai met deeglaag ter afdichting v.h. vulsel toewsjlaag
taart van harde linzendeeg met hoge opstaande rand toert
taartje tuurtsje
tabak → tebak, → toebak
tabak (pluk ... om op te kauwen) → proem
tabak (slechte ...) knaster(t)
tabel (bij kaartspel) boum
tabernakel tabbernakel
tableau taffereel, → teblo
tablet teblèt
tachtig tachetig
tackelen tekkele
tact tak
tact vereisend → diffesiel
tafel dösj, taofel
tafelbier patersjbeer
tafelkegelspel spelen met draaiende tol → knauwele
tafelpoot sjtumpel
tafelschuimer → klapluiper, krintepiekker(t)
tafeltennisbatje pingpongplenkske
tafelzeil(doek) → gewesdook, → wasdook → zeildook
tafereel taffereel, → teblo
tailleur taljäör
tak (uitstekende ... aan boom) sjank
tak v.e. rivier sjtrank
takelbalk hièsbalk
takje (dun ... rijshout) → gaaspel, ries
takkenbos sjans
takkenbos (stok in ...  om er stevigheid aan te geven) → sjanseknöppel
takkengestel van boom douw, kruun
taks (dashond) dashónd, tekkel
talen ww. → boezjere, → gebière, → hemme
talent aanlèğ, gaaf
talmen → neuzele, trampele
talmen bij een balspel → loezele, mèlke
talrijk sjterk
talud I graaf, sjaor, → teluud
tam taam
tamboer → trómmelaer, trómmelsjlaeger
tamboerijn beltróm
tamboer-maître, tamboer-majoor tamboer-maeter
tamelijk betrèkkelek, braaf, kómsie-kómsa, → tamelek
tamme kauw zjaak
tampen tumpe
tamponneren tampenere
tand v.e. riek of vork gaffelsjank, → sjank
tandeloze smoel sjaarsjmoel
tandem dobbele, tendem
tandenborstel tandebeursjtel
tandrad kampraad, → tandraad
tandsgewijs eindigend metselwerk → kandering
tandvulling völling
tank (gevechtswagen) tenk
tank (reservoir) → rizzervwaar, → tenk
tankstation pómpsjtasión
tante tant
tapbier tapbeer, → vatebeer
tapkast → buffèt, → I teek
tapkraan (met buis) op bierton sjteekkraan
taptemelk óndermèlk
Tartaar (Tataar) tater
tarwe terf
tarwebrood (wit ...) → miek, → wèğ, wiettebroad
tarwemeel (fijngezift ...) tervebloom
tas (draag... (met hengsels)) tesj
tas (hoop, stapel) houp
tasten (voelen) I veule
tastend, strompelend rondgaan taffele
tast(orgaan/-zin) tas
Tataar (Tartaar) tater
tatoeage tattewaasj
taxateur → sjatter, taksetäör
taxeren begruète, rame, sjatte
taxi taksi
tb, tbc taering
team ploog
teckel tekkel
teek bloodzoeker, miet
teelbal kloat
teen (lichaamsdeel) tièn
teen (twijg) → goets, → vietsj, → wietsj
teer (broos, frêle) frael, görg, →  kleisper, zjwaak
teer (donkere, kleverige, halfvloeibare stof) → taar
teerpot → taarpot
(te)gelijk(ertijd) geliek, tiggeliek(ertied)
tegemoet tege
tegen kóntra, tege
tegen (rond) → umsjtreeks
tegen (zeggen ...) aan (zèğğe ...)
tegendraads → eiveldig, haarwillig, weersj
tegengaan besjtrieje, tegegoon
tegengesteld → kóntraer, sjtriejig, → tegesjtriejig
tegengewicht kóntergewiech
tegenhouden aanhoute, sjtute
tegenover elkaar → tiggeneuverein
tegenslag (financiële ...) sjtröp
tegenspoed → malläör
tegenspreken → aaflege, aafsjtrieje, besjtrieje, → óntkinne, prottestere
tegenspreken (zonder goede reden voortdurend ...) → vreigele
tegensputteren tegesjtriebbele
tegenstand tegesjtand, weersjtand
tegenstand bieden verzètte
tegenstelling → kóntras, tegesjtèlling
tegenstribbelen tegesjtriebbele
tegenstrijdig → kóntraer, sjtriejig, → tegesjtriejig
tegenwerker → dweersjdriever, → verkièrde, → weersjdriever
tegenwoordig → allewiel, → huujtsendaags, → noe
tegenzin bezjwoar, → meujte
tehuis → ónderdaak
tehuis voor (buitenlandse) alleenstaande arbeiders gezèllehoes
tekeergaan (lawaaien) pesjtakele, → sjpektakele
tekeergaan (tieren) → baljoene, mietere, oetvare, opsjpele, → raoze, → roeze, → sjelle
tekenen teikene
tekenen (kaartspel) bliekke
tekening op calqueerpapier kalk
tekenstaafje van waskrijt waskrietsje
tekortdoen benaodeile, → tekortdoon
tekortkoming defek, faeler, gemies, mankaasj(e), → tekortkómming
tekortschieten → faele
tekst teks
tekstueel teksteweel
tel sjlaag, tèl
telefoneren → opbelle, → tillefonere
telefoon → löliezer, moeliezer, → sjpreekiezer
telefoonbotje → zungelkneukske
televisie (zie ook tv) kiekdoas, kiekkas, tillevizie
telganger tèlgenger
teljoor → telder, → teleur
telkens → ummer(toe)
tellen tèlle
telmachientje rekenmesjieneke, tèlmesjieneke
teloorgaan sjange (... goon of ... make)
telraam rekenrèkske
temmen aafriechte, aekstere, bendige, → dressere, temme
temperament → kevoek, temprement
temperatuur tempretuur
temptatie geisel, → plaog, → tentaasje
tempteren → beprove
ten behoeve van II veur
ten eerste ièrsjtens
ten onder gaan vergoon
ten tonele brengen opveure
ten volle voloet
tendens, teneur sjtrèkking, tenäör
tengel (pleisterlat) plièsterlat
tengels (handen) fiekke, → II klavere, → votsvingere
tenger → kleisper
tenger, smal persoon → sjpietsvenger
tengere, oude vrouw sjerf
tengere vrouw sjpin
tenietgaan sjange (... goon of ... make)
tenor tenaor
tenslotte → al-mèt-al, → oeteindelek, → sómmesemares
tentatie geisel, → plaog, → tentaasje
tenteren → beprove
tentoonstelling tentoansjtèlling
tenue tenuuj
tepel aan uier bij melkvee deem
ter harte nemen aantrèkke, opsjnoeve
ter sprake brengen → reppe
terdege areigel
teren (op kosten van anderen ...) → bietse, próffetere, tere
tergen → koejenere
tering taering
terloops → aompassant, → terloups
termijn termien
termijn m.b.t. pachtovereenkomst → tous
ternauwernood → kremp
terpentijn terpe(n)tien
terrein trein
terrine terrien, trien
terstond → dalek, sjnak, zoa
terstond (... nadat) in (... tot)
terug → achteroet, retoer, truuğ, truuğğersj
terughoudend besjeije
terugkeer, terugkeren umdriè
terugslag tek, → truuğsjlaag, weersjlaag
terugsturen retoernere
terugval tek, → truuğsjlaag, weersjlaag
terwijl ónderwiel, → terwiel, → wiel
terzijde → obbenziej, → opziej, terzieje
terzijde staan flankere
test proof, tes
testament testement
testament (bij ... nalaten) vermake
testen (beproeven) → beprove
testeren testementere
testikels → huve
tête de veau taedevo
tets gereemp, knetsj, knetsj(etig)
teug I sjloek
tevens dessens, evezièr, ouch
tevergeefs → tevergaefs, → umzóns, vergaefs
tevoorschijn → teveursjien
tevoren (van ...) teveure (van ...)
tevreden → kóntent, → tevrae, voldoon
teweegbrengen aanriechte, bare, sjtiechte, tewaegbringe
teweerstellen verdeidige
thans (tegenwoordig) → allewiel, → huujtsendaags, → noe
theater tejater
thee tee
theebezinksel grozel
theedoek potdook
thema ónderwerp, sjtof, tema
theorie (leer) lièr
therapeut tirrepuit
thermen terme
thermometer termemaeter
these sjtèlling
thuis bw. → heim
thuis (man die altijd ... zit) hoesteugelaer
thuis (vrouw die altijd ... zit) hoesmösj
thuis (woonplek) → heim, heimet, → hónk
thuja → toewas
tic (raar aanwensel) → I fiemel, → sjtokpaerdsje, tiek, zjwaak
tichelstenen (bep. soort in de zon gedroogde, niet gebakken, ...) zónnebekker
tien tièn
tiener (zot meisje, ...) wiech
tientje tiènsje
tieren → baljoene, mietere, oetvare, opsjpele, → raoze, → roeze, → sjelle
tijd tied
tijd en moeite kosten duje
tijd (met de ... meegaan) bieblieve
tijd (op ...) → betieds
tijd (zijn ... verdoen) lanterfantere, → lummele
tijdelijk tiedelek, → veurbiegaond
tijdig → betieds
tijdnood (in ...) kortdaag
tijdnood (in ... verkeren) → sjpowe
tijdperk tied
tijdschrift blaad
tijdspanne toer
tijger tieger
tijk → euvertrèk, I teek
tik tiek
tik (een (gemene) ...  geven) tekke
tikkeltje → bietsje, fietsjke, greuzel, vets
tikken → tiekke, tietsje
tikkertje (kinderspel) naoluiperke
tillen luuchte
tillen (iets hoger ..., bijtillen) bieluuchte
timmeren tummere
timp tump
tinnen → tinne
tintelen kelle
tintelen (pijnlijk ... van ledematen) zungele
tip (fooi) → euvertip, → fooj
tippel (stip) → sjpiekkel, tieppel
tippelaarster sjtoephoor
tippelant horejeger, → horeluiper
tippelen tieppele
tippelen (eerste stapjes zetten van kindje) sjtiebele
tippen tieppe, toeppe
tirade dónderbuuj
tjaffelen kretse, → sjravele, → sjtrómpele, taffele
tjiftjaf ove-meker
tjokvol bäöretigvol, → bómmevol, → euvervol, kletvol, sjtampevol
tjonge I jónge
toastje toosje
tobbe met hengsel → tob, → ummer
tobbe- of vaatkast, kast a.d. muur (brouwerij) waarin een vat van 50 liter bier stond opgesteld, waaruit alle werklui per dag 2 liter bier mochten tappen sjtaerkas
tobben (piekeren) kniesje, prakkezere
tobben (zwaar werken) → morkse
toch al → uberhaup(s), → zoawiezoa
toch (evenwel) aevels, → èvvel(s), → intans
toch (immers) II jao
tocht (luchtstroom) trèk
tocht of trek van een kachel of rookkanaal → jach
tocht (trek...) toch
tochtig (bronstig) hietsig, → luipsj, sjpelig                                                                    
tochtig (merrie) rössig
tod (vod) →  hoddel
toe toew
toebedelen bedeile, besjere
toebijten (snauwen) sjnauwe
toedekken indèkke
toedrinken (elkaar ...) → knoetse
toeëigenen wk. versjaffe
toegang of oprijlaan (van kasteel of landgoed) opvaart
toegangsbewijs keertsje
toegankelijk toegenkelek
toegebonden einde v.e. zak sjmoek
toegeeflijk insjiekkelek
toegeeflijkheid ruukziech
toegehaalde lus lus, strik of verstrengeling in koord knöp
toegeven aaflèğğe, bekinne, erkinne, ónderdoon, → zjwiechte
toegift I toesj, → toemaot
toegift (verzoek om ...) I bies
toehappen biete
toekennen toewieze
toekeren kière
toekomen (doen ...) → versjaffe
toekomend deel tauw
toekomstvoorspeller woarzèğğer
toelage toesjlaag
toeleggen (erop ...) insjete (debie ...)
toelichten illestrere
toen I doe, → toen, wie
toenemen (gewicht) aankómme, biekómme
toer toch
toerist → toeris, → vekansiegenger, vraeme
toerist (een (in onze streek verblijvende) niet-Limburgs sprekende landgenoot) → hollender, → kièskop, → vösjmoel
toernooi toernooj
toeschouwer toesjouwer
toeschouwers II pebliek
toespeld kniepsjpang
toespraak → toesjpraok
toestaan → permetere, toelaote, vergunne
toestand → kóndisie, sjtaot, sjtates
toestappen op aafsjtappe
toestel → apperaat, → toesjtèl
toestemming permiesje, → toesjtumming, → verlof
toetakelen begaje
toeter → toet, → träöt, → tuut
toete(re)n tettere, → toete, → träöte
toeteren (claxonneren) → toete, → tute
toeters (fluitenkruid) fluitekroed
toetsen tieppe
toetsing proof, tes
toeval (flauwte) begaoving
toevallig vernemen mètkriege
toevalligerwijs → toevalligerwies
toeverlaat verlaot
toevoegen biedoon, bieveuge
toewensen besjere, winsje
toewijding euvergaaf, zörg
toewijding (sterke ...) leefde
toezeggen belaove, → toezèğğe, → versjpreke
toezicht kóntrol, opziech
toezicht houden (bespieden) naogoon
toezichthouder kónterläör
toeziend voogd toezeender
toffee met ingesloten bonusbonnetje (lotje), dat recht gaf op een extra snoepje lootkar(re)mel
toffelen (slaan) →  houwe, toeffele
toga toog
toilet (wc) → huuske
tokkelaar op snaarinstrument fiedelaer
tokkelen tónke
tol (kinderspeelgoed) haktol, koekkerel, sjmiektol
tol (tafelkegelspel spelen met draaiende ...) → knauwele
tolambtenaar kemies
tolhuis → hoolhoes, → tolhoes
tollen → toervele, tolle
tolspel (bepaald ...) hakke
tomaat temat
ton met deksel als wc drekskiebbel
ton (vat) → tón, → vaat
tondeldoos tónteldoas
toneelspel bliejsjpel, kemedie
tonele (ten ... brengen) opveure
tonen tuine, vertuine
tonen wat je waard bent → mentenere
tong blaad, tóng
tongval aksent, → tóngval
tonsuur kruun
tooien → opdoeffe, sere
toom (in ... houden) bedwinge, → bejje, → bendige, korthoute
toon toan
toorn drif, gief, → grel, → kolaer
toornig gieftig, grellig, → kwoad, → óntsjtump
toosten → knoetse
top (spits) → sjpiets, tuup
toppen (v.d. top ontdoen) toeppe, tuuppe
toren tore
torenflat wolkekretser
torenkraai daol
torenuil kèrkuul, → torenuul
tortelduif lachdoef
tot bies
tot stand brengen oetriechte
totaal → gans
totdat bies, pies
touché toesjee
toupet toepèt
tournee toernee
touwen (bergplaats voor ...) touweriej
touwen (met ... verstevigen) sjaore
touwslager touwsjlaeger
tovenaar touvenaer
toverij hekseriej
traag lanksaam, → sjloom, I traog
traan traon
traan (lever...) levertraon, → traon
trachten perbere
tractor trakter
traditie → gewinde, tradisie
trainer traener
traineren trènere
traiteur trètäör
traktatie → traktasie
trakteren vriehoute
tralie → traanjel
trancheren tranzjere
trans v.e. toren umloup
transparant inziechtelek
transpireren zjweite
transporteren verveure
transportondernemer vrachriejer
trant sjtiel
trante(le)n trampele
trantelend persoon trampelko
trap (ladder) → handlödder, → trap, → traplödder
trap (schop) → sjtamp, → trap
trapas krenksjpie
trapladder, trapleer → handlödder, → trap, → traplödder
trappen ww. sjotte, → sjtampe, → trae, → trampe, → trappe
trapportaal → euverloup, → trappertaol
tre(d)e (stap) → grej
tre(d)e v.e. ladder → sjport, → sjproot
treden (trappen) → sjtampe, → trae, → trampe, → trappe
treef (dunne balk) traef
treeft haord
treffen rake, treffe
treffer toesjee
treiteren → koejenere
trek (animo) lös
trek hebbend → loestig
trek hebbend in belös op
trek (luchtstroom) trèk
trek of tocht van een kachel of rookkanaal → jach
trekdieren (voorgespannen ...) gesjpan, sjpan
trekharmonica → kwetsjbuul, → moneka, → trèkzak
trekhond karhónd, → trèkhónd
trekkebek → kwetsj, → sjlièkrekel
trekkebenen lame
trekken trèkke
trekken (naderbij ...) bietrèkke
trekken (van schoorsteen) → I jage
trekker trèkker
trekketting bij paardentuig klink
trekzaag kortzaeg
treuren betreure
treurig → dreufgeistig
treuzelaar trampelko, treuzelaer
treuzelen → neuzele, trampele
treuzelen bij een balspel → loezele, mèlke
tribune trebuun
tricht → ğowee, → treech
tricot (kledingstuk) → triko, → truij
trijn → boeretrien
trillen → sjoevere
trilsnede, trilspanning daverwaad
trio driemansjap, driesjpan
triptiek drieluuk
troebel of slijkerig worden van rivierwater mure
troebel (van bier) sjeel
troefkaarten (reeks ...) miezel
troefslag (kaartspel) sjlaag
troel → boeretrien
troep (rommel) → kómbermes, rotzooj, → verkesjtal, → zjweinesjtal
troep soldaten vouk
troep (stoeiende) kinderen katerjach
troetelen aanhole, doedele, knoetsje, → teutele
troetelnaam voor klein kind of vrouw mösj
troffel → bleek, troeffel
trog → II traog, → troog, → voorbak
troggelen (lokken) troane
trombone trómbón
tromgeroffel geroeffel(s)
trommel of doos naast de schoorsteen voor het bewaren v.d. houtspaanders fiettedoas
trommelaar → trómmelaer, trómmelsjlaeger
trommelen trómme
trompet trómpöt
tronen troane
troon troan
troost troas
troosten truèste
tros (druiven) → tromel, → tros
trots bn. neg. → gruètsj
trots bn. pos. → gruètsj, → sjtols
trots zn. neg. → behej
trottoir sjtoep
trottoirtegel → sjtoepsjtein
troubadour troebedoer
trouw → getroew, troew
trouwens euverigens, trouwes
trouwhartig → sjappelek
trouwjapon broedskleid
trouwpartij/-plechtigheid trouweriej
truc kunske, → truuk
truck truuk
trui → triko, → truij
trukendoos truukkedoas
trut → boeretrien
truttige (oude, ..., vinnige vrouw) sjroet
tsjonge I jónge
tube tuub
tuberculose taering
tucht diesseplien
tuidraad tuujdraod
tuien tuje
tuieren tujere
tuig (gereedschap) gereidsjap, gesjièr, → getuug
tuig (gespuis) getuug, → krauw
tuig (het ... aandoen), tuigen tuge
tuil (boeket) toef
tuimel toemel, → toervel
tuimelen dukele, toemele
tuin (in de ... werken, m.n. grond losmaken) → böttele
tuin (omheinde ...) gaard, II hoof, → tuin
tuinbes → wiemer
tuinboon → moreboan, → wölleboan, → wortelboan
tuinchrysant → herfsbloom, → katriene(r)bloom, ketrienebloom, → krizant, sinte-katriensbloom
tuingeweer → flobaer
tuinier → gardeneer, → hoveneer
tuinschaar sjnoejsjièr
tuinslang → sjlang, II sjloek
tuit tuitel
tuit v.e. kan tuul
tuk (verzot) verhèlsj
tul v.e. kan tuul
tul (zuigspeen) → loel, loetsj
tulbandcake redóng
tule tuul
tulp tölp
turen uige
turf törf
turven aansjräöme
tussen tösje
tussenbeide → tösjebeij
tussenkermis in dorp vlakèrmes
tussentijds tösjetiejds
tussenuit tösjenoet
tussenzetsel lasj
tutoyeren → aandoewe, → doewe
tuttelen → bemodere
tuurlek alliech, → natuurlek
tv kiekdoas, kiekkas, tillevizie
tv-kijker die geen kijkgeld betaalt zjwartkieker
tv-toestel kiekdoas, kiekkas, tillevizie
twaalf twelf
twaalf (de ... dagen tussen Kerstmis en Driekoningen) loerdaag
twee twiè
tweede twiède, → twièds
tweedracht → twièdrach, → twièsjpalt
tweeërlei twièderlei
tweemaal dobbel, döbbel, ins
tweepersoonsfiets dobbele
tweespalt → twièdrach, → twièsjpalt
tweevoudig döbbel
tweewielig rijtuig voor één paard doğkar
twijfel bedraag, twiefel
twijfel (in ... trekken) betwiefele
twijfelachtig kómsie-kómsa
twijfelachtig van kwaliteit lah-lah
twijg → goets, → vietsj, → wietsj
twijgen waarlangs de erwtenplantjes kunnen rijzen erteriezer
twisten sjtrieje, → vreigele
twiststoker, twistziek persoon → ensjelaer, → kruubbebieter(t), vreigelaer
twistzieke, vinnige, snibbige vrouw of meisje kets
type → pertrèt, tiep
typen tiepe
typeren tiepere
typisch tiepies