sjoester kk\ [M] (D:Schuster) m (sjoestersj-sjuusterke) schoenmaker; [O:sjoester lk\] ; [J: sjoon(s)meker]

 

s \ v –1 het letterteken voor de scherpe wrijfmedeklinker s (t.o.v. z) in: sinterklaos  -2 het eerste letterteken van de samengestelde stemloze, scherpe wrijfmedeklinker sj (t.o.v. zj) in : ‘t versjil tösje ‘n sjotel en ‘n sjaol 

saap ~ o (saper-seepke*) sap

sabbetaasj \\ \ (Fr:sabot) v (g.mv) sabotage

sabbetäör \\ \ m (mv.sabbetäörsj) saboteur

sabel ~\ m (sabele-sebelke*) sabel

saen \ v (mv. saenes) scène –1 afgerond deel v.e.film of voorstelling: ‘n sjoan sjterf-saen –2 schijnvertoning: dat ies neet woar gebeurd, dat ies in saen gezat –3 aanstellerige uiting: maak neet zoa’n saenes

saer \ I v (saeres-saerke) serre, broeikas II vz; bw; voegw  [J: sins] sinds, sedert, vanaf, syn: vanaaf  (→ ook: saerdoe)

saerdoe \ kk\ bw sindsdien, vanaf (die tijd)

sakker \ [O] (Th.D) m (mv. sakkere) schurk

sakkerdju \\ kk\ tsw sakkerloot (bastaardvloek)

sakkere \ (Fr:sacrer) zw.ww sakkeren, vloeken

sakkerment \\~ (r.k.) o (mv.sakkermente) sacrament

Sakkermentsdaag \\~~ (r.k) m Sacramentsdag, 2^e donderdag na Pinksteren

sakkersjtiej \\ kk\ (r.k) v sacristie

saksefoon \\ \ v (saksefoons-saksefeuneke) saxofoon (blaasinstrument)

sallemander \\ \ m (sallemandersj) salamander

sallewere \\ \ zw.ww salueren, ’n groet brengen

salu \ kk\ (Fr:salut) tsw salut (afscheidsgroet)

saluutsjeut \ kk\ ~* m saluutschot

same ~ I bw samen: zie ginge same nao heim II onbep.vnw: -1 samen, bijeen, bij elkaar gerekend: same weurt dat € 2,25  -2 allemaal: go(e)jendaag same

same۰hank ~ ~ m samenhang; ...loup ~ m samenloop; ...sjoale \\ zw.ww samenscholen; ...sjpel ~ o samenspel; ...sjpraok \ v samenspraak; ...sjtèlling \ v samenstelling; ...zank ~ m samenzang; ...zjwere ~* st.ww samenzweren

sannetaer \\ \ sanitair –1 o verz.n.: ’t sannetaer mót vervange were –2 bn: hauverwaegs hele v’r ‘ne sannetaere sjtop

santekraom \\ \ m santenkraam, de hele boel: hae trok mèt ziene ganse santekraom nao eder rómmelmert; syn. →kómbermes

santema [O] (Th.D) m medaillon, juweel dat om de hals gedragen wordt

santepetiek \\ \kk\ (Fr:sainte boutique) m santenboetiek, heiligenbeeldjeswinkel

saontee \\ (Fr) tsw santé, gezondheid (wens bij heildronk) syn: proos, gezóndheid

saort ~ →soort

sapig ~ bn sappig; [O: sapetig]

saro \\ m (mv. saro’s) deugniet, rakker, rotzak: dat ies miech ‘ne saro; syn: →däögeneet

satansjónk \\~ o duivelskind syn. duvelskind

satinèt \\\ m satinet, katoenen/ geglansd satijnweefsel

saus \ v (sauze-sejske) –1 vloeibare spijs om smaak v.e. gerecht te verhogen –2 vleesnat, jus [J: zju) –3 (scherts.) muurverf

saus۰kómp \ ~ m sauskom ; ...lepel ~*  m sauslepel

sauze \ zw.ww sausen/sauzen), grof verven met blokkwast

sebiet \ kk\  bw subiet, onmiddellijk

seem \ [O] m mergelsteen op metselmaat gezaagd en geschaafd) syn: mergelblok (Th.D: →Valkenburgse stadsrekeningen: seems, sems,  semps)

seer \ m sier

seeraod \\ o (mv.seeraode) sieraad

seer۰doef  \ lk\ v sierduif

seerlek \ bn sierlijk,  fraai, elegant

seer۰lètter \ \ v sierletter; ...plièster \ o sierpleister

seersel \ o siersel, versiersel, versiering syn. versering

seer۰sjmeed \ ~ m siersmid; ...sjpang \ v sierspeld

sefóng \\ m (sefóngs-sefungske) sifon, buisleiding met ‘zwanenhals’ als stankafsluiter, syn. zjwanenhaus

sefraon \\ m stofn.saffraan, gele specerij (v.d. crocus)

segaar \\ v (segare-segaerke) sigaar

segare۰bendsje \\ \ o.vkw sigarenbandje; ...doas \ v sigarendoos; ...kieske kk\ o.vkw sigarenkistje; ...kniepperke kk\ o.vkw sigarenknippertje, sigarenschaartje; ...piepke  ~\ o.vkw sigarenpijpje; ...tuutsje lk~ [O/M] o.vkw sigarenzakje: vreuger woorte segare los verkoch en in e tuutsje verpak

segrèt \\ v (segrètte-segrètsje) sigaret

segrètte۰koker \\ ~* m sigarettenkoker; ...reurke \ o.vkw sigarettenpijpje

seguin(d)ersjvolk \\\ ~∂ zigeunervolk

seguiner \\ m (seguinersj-seguinerke) zigeuner  [O: seguinder]; [J: segeuner]

seguinerin \\\\ v zigeunerin

seguinerorkes \\ \\ o zigeunerorkest

sekónd \\ (Fr:seconde) v  seconde

(sekónde-sekundsje) seconde

sekóndewiezer \\\ lk\ m secondewijzer

sekreet \\ (Fr) o (sekrete-sekreetsje) –1 w.c., toilet syn: →twalèt –2 feeks, kreng, syn: →krağ

sekstèt \\ o sextet, zestal

seldaot \ m (seldaote-seldäötsje) soldaat, syn: mielletaer

selón \\ m (mv.selóns) salon, ontvangkamer

seluse \ lk~ m solutie, bandenplaksel; [J: selusie \kk\]

sement \~ m stofn. cement

semmelek \\ [O] (Th.D:saemelek) bn tamelijk, nogal, [M/J]: tamelek

semmentere \\\ zw.ww cementeren

sendaal \\ m (sendale-sendaelke) sandaal

sent ~ m (mv. sente) cent    

sente۰bekske ~ \ o.vkw centenbakje -1 geldbakje –2 vooruitstekende kin; syn.bef; ...bieter lk~ m centenbijter, gierigaard, vrek, syn: fenningefötser, nejje, sjraper

sentemaeter \ \ m centimeter

sentere \ zw.ww aftrappen bij voetbal, syn: aaftrappe

senterveur \\\ m middenspits

sentewouf ~\~ (ook: wouf) m geldwolf

sentiem \ lk\ [O] m centime, (B: 100^e deel v.e franc): dat ies geine sentiem weerd

sentrefuusj \\ lk\ v (mv.sentrefuuzjes)  centrifuge

sentuur \ lk\ v (senture-sentuurke) ceintuur, band of riem, gedragen om het middel

senzasie \~\ v sensatie, [O: senzaasje]

september \\\ m september, 9^e maand v.h. jaar; ben. herfsmaond

septer \\ m (septersj-septerke) scepter, marot, zotskolf, symbool van vorstelijk gezag

sere \ zw.ww sieren –1 (lett.) (op)tooien, versieren: de jónkheid seerde ‘t hoes van de jónge neomis -2 (fig.) tot eer zijn, strekken: dat seert de miensj

serel \\ m soortn. (g.mv) (klaver)zuring (Fr:surelle)

sermoan \\ [O] o sermoen -1 preek, syn: praek  –2 vermanende toespraak

sermoane \\ zw.ww vermanend toespreken, de les lezen, syn: kristelière

serpent \~ o serpent, boosaardige vrouw →krağ

serpentien \\ lk~ v (mv. serpentienes) serpentine, gekleurd papierrolletje (uit te rollen bij feesten als ‘vastelaovend’)

serveersjolk \\ \∂  m serveerschort

serveerster \\\ v (serveerstersj-serveersterke) serveerster, vrouwelijke bediende

servelaatwoorsj \\\ ~ v cervelaatworst, syn: druègwoorsj

servèt \\ v (servètte-servètsje) servet, tafeldoek

servies \ lk~ o (servieze-servieske) servies

serviesgood \ lk~ \  o serviesgoed, vaatwerk

serzjant \ ~ (ook: sjerzjant) m (serzjante-serzjentsje) sergeant –1 onderofficiersrang –2 lijmtang of –knecht –3 ka, bazige vrouw, syn. kap(i)tein, zjenderm

sesies \ lk\ v saucijs, kleine braadworst

sesiezebruèdsje \lk\ \ o.vkw saucijzenbroodje

sessel(e) (ook: zessele) o (mv. sessele) hakbijl of kapmes met lemmet van ca. 15 x 20 cm met korte steel; syn. waope, sesseliezer

sestig \ hfdtelw. zestig (60)

sestigste \\ rangtelw. zestigste

setien \ lk~ m stofn.satijn

setroan \\ v (mv.setroane) citroen

sevetig ~\ hfdtelw. zeventig

sevetigste ~\\ rangtelw. zeventigste

sevoajemoos \\ \ o savooienkool

sezoen \ lk~ o -1 seizoen, jaargetijde –2 zomer- of vakantieseizoen

sezoens۰bedrief \lk~ lk~ o seizoenbedrijf, van het vakantieseizoen afhankelijk bedrijf; ...jas \ m seizoensjas, demi-saison; ...oetverkoup lk~ \~ m seizoenopruiming; ...werk \lk~ ~∂ o (tijdelijk) seizoenwerk

sibbedeijes \\ \ m zebedeus (r.k.) (bijbelse naam) Zebedeus) -1 weerloze tobber, hansworst -2 sul, syn: → uèm

siborie \~\ v ciborie (r.k.) kelk met deksel

sider \ m stofn. cider, appelwijn

siefer lk~\ o (siefersj-sieferke) cijfer

siefere lk~\\ zw.ww cijferen

siefer۰lies lk~ lk~ v –1 cijferlijst –2 schoolrapport, syn: puntelies; ...sjrief kk\ -1 cijferschrift –2 rekenschrift (cahier m. ruitjespapier)

siek kk\ m (siekke-siekske) sik, puntbaardje

siekkel kk\ [O: zekel o] m sikkel, snijwerktuig met korte steel en halvemaanvormig lemmet

siembool kk\ \ o symbool, herkenningsteken

sienjaal kk\ \ o (mv.sienjale) signaal (Fr:signal), sein

sienjaläör kk\ \ \ m (mv.sienjaläörsj) signalist,  signaalfunctionaris

sienjäör \ \ m (sienjäörsj-sienjäörke) seigneur –1 adellijk heer –2 (scherts.) heerschap : dat ies ‘ne rare sienjäör

sienjere \ \ zw.ww signeren, ondertekenen

sienneniem kk\ \ kk\ synoniem -1 v woord van vrijwel  gelijke betekenis –2 bn vrijwel gelijk betekenend

siepele lk~ zw.ww sijpelen (ook:zijpelen of zijpen) →ziepe

sies lk\ v (sieze-sieske) sijs (zangvogeltje v.d. vinkenfamilie)

siesteem kk\ \ o systeem, syn.sjtèlsel

siestematies  kk\\ \kk\ bn systematisch, stelselmatig

sietsewinkel kk\ ~ m  zwikje, hebben en houwen, santekraam, syn. →kómbermes

siezeliemer lk\ lk\ m sijsjeslijmer, iemand die sijsjes met de lijmstok vangt

sikerei \\\ m cichorei, gebrande cichorei: surrogaatkoffie, ‘buisman’ syn.moekkefoek

sikkendant \~ (Fr) m secondant, helper

sikkertaer \\\ m secretaire, schrijfkast

sikkertaris \\~\ m secretaris

silderie \\\ m soortn. (g.mv) selderie, moesplant

silinder \\ m (silindersj-silinderke) cilinder, rolbureau

sillebataer \\ \\ m (sillebataersj) celibatair, vrijgezel

sillefaan \\ \ m.stofn. (g.mv) cellofaan

sillektere \\ \ zw.ww selecteren

simfonie \\\ v symfonie

simmenarie \\ ~\ o seminarie (r.k.) priesteropleidings-internaat

simpatizant \\\ ~ m sympathisant

simpetiek \\ kk\ bn symphatiek, innemend

simpozium \~\\ o symposium

sinema \\\ [O/M] m cinema, bioscoop

sins ~ [J] [O/M: saer] vz ; bw ; voegw sinds; syn: vanaaf 

sint-bernardshónd ~ \\~m sint-bernardshond

Sinte-Berb ~\ \∂ feestdag van Sint Barbara (4 december)

Sinterklaos ~\\ m feestdag van Sint-Nicolaas (6 december)

Sintermeis ~\\ m feestdag van Sint Remigius (1 oktober)

Sint-Gièrling ~ \\ m feestdag van Sint Gerlach (5 januari)

sint-jans۰bloom ~\ \ v margriet (plantk.); ...broad \ o eetbare vrucht van de broodboom; ...paer \ v een van de vroege perensoorten; ...wiemer kk\ zwarte aalbes

Sint-Joep ~kk\ m feestdag van Sint Jozef (19 maart) 

Sint-Meerten ~ ~ m feestdag van Sint-Martinus/ Sint Maarten (11 november)

Sint-Teunis ~ ~\ m feestdag van Sint Antonius (17 januari) 

sint-teunis۰bloom ~ ~ \ v sint-teunisbloem, wederik (plantk.); ...bruèdsje o hard roggebroodje (behoedmiddel tegen veeziekte)

sirk \∂ [O/M] m (sirkese-sirkske) circus, [J: sirkes]

sirkel \∂ m (sirkele-sirkelke) cirkel

sirkelaer \∂\\  m circulaire, rondschrijven, rondzendbrief

sirkele  \∂ zw.ww cirkelen

sirkelere \∂ \ zw.ww circuleren

sirkelzaeg \∂ \ v cirkelzaag

sir(re)jeus \ \ bn.bw serieus, ernstig syn: meines

sirremonie \ ~\ v ceremonie, plechtigheid

sirremoniemeister \ ~ ~ m ceremoniemeester

sirrenaad \ \ v  (mv:sirrenades) serenade, muzikale hulde

sitewasie \\ ~\ v (mv. sitewasies) situatie

sivelizere \ \\ zw.ww civiliseren, beschaven

sj v de (lettertekencombinatie voor de) scherpe, stemloze wrijfmedeklinker sj in: sjoan, sjeel, besjuut, besjeije etc.

sja \ -1 v verz.n. scha, schade, nadeel, verlies –2 zw.ww schaden, nadeel toebrengen

sjaaf \ (A: Schav) v (sjave-sjaefke) schaaf

sjaaf۰sjpièn \ \ m verz.n. schaafkrullen, schaafsel,  spaan(der); ...wónd \ v schaafwond

sjaak۰sjpeel ~ ~ o schaakspel; ...sjtök \ o schaakstuk

sjaal \ v I (sjale\-sjaelke) –1 schaal, verhoudingsmaatstaf m.b.t. hoeveelheden: die landkaart houw ’n sjaal van 1:500 –2 sjaal, sierdoek voor vrouwen  II (sjale~-sjaelke) -1 schil van ui, dop van ei of boomvrucht –2 schors, bast van ’n boom

sjaam۰bein \ \ o schaambeen; ...road \ o schaamrood; ...sjtreek ~ v schaamstreek

sjaap ~ [O/M] o –1 (mv.sjape) vierkante uitholling (na het uitbreken van de eerste mergelsteen), waarmee de blokbrekers de ontginning van het vaste gesteente (van rechts naar links) begonnen (Th.D) –2 (sjape-sjepke) schap, opbergvak; [J: →sjap]

sjaapsplaat ~~ v ijzeren plaat geklemd tussen kielen en de onderkant v.e. uit te breken  mergelblok, ter voorkoming van beschadiging

sjaar \ v (mv.sjare) –1 schare, menigte, verzameling mensen –2 ploegschaar, kouter

sjaarsj ~ m (mv. sjaarsje) –1 scheermes (met schede) –2 schaar(de), kerf of breuk in het lemmet v.e. snijwerktuig –3 [J] bn.bw schaars →noadref, kremp

sjaarsjmoel ~ lk\  tandeloze smoel, ongaaf gebit

sjaats \ v (sjaatse-sjaetske) schaats

sjaatse \ zw.ww schaatsen

sjabbeleer \\ \ (Fr) (r.k.) o scapulier, schapulier, twee lapjes gewijde stof -door linten verbonden- over borst en rug gedragen

sjabbeleermedalje \\\  \~\ v scapuliermedaille

sjabbou \\ m.stofn. minderwaardige jenever, syn. foezel

sjabel \\ [O] v (sjabelle-sjabelke) schabel, voet- of zitbankje; [M/J]: votebenkske

sjabrang \\ m (sjabrange-sjabrengske) deur-  of raamomlijsting (Fr:chambranie) (Th.D: sjambraal

sjach \ v (mv.sjachte) schacht -1 kokervormige mijntoegang –2 schacht of schaft van laars  -3 penis van grote viervoeter –4 hoornige buis van vogelveer

sjachelaer \\\ (ook: sjacheraer) m sjachelaar, sjacheraar, smous, manspersoon die schachelt , syn: sjalevaeger, sjmous

sjachtefebriek \\ \kk\ v fabriek waar schaften van laarzen werden vervaardigd (fa.America,  Tiendschuurstraat)

sjachtel \ (D:Schachtel) v slof, langwerpig pak met aantal pakjes sigaretten,  syn. sjloef

sjadelek \ [M/J] bn.bw  schadelijk, nadelig; [O:  sjaedelek]

I sjael \ v stuk rundvlees uit de bil v.e. rund

II sjael ~ →sjeel ~

sjaele \ zw.ww schelen -1 afwijken: dat houw neet väöl gesjaeld –2 verschil uitmaken: dat kin miech nieks sjaele (→versjille) –3 scheel kijken: saer dat óngelök sjaelt hae e bieteke aan zien rechs oug

sjaemde \ v –1 schaamte, onaangenaam gevoel -2 [O] schaamdeel: van ermood koes zie häör sjaemde mer zjuus bedèkke

sjaemelek \ bn schamelijk, beschamend

sjaere ~ →sjere

sjaeres ~ -1 [O] o scheergerei –2 bw schuin tegenover, rakelings, vlakbij (Th.D)

sjaermoel ~lk\  (Th.D) klein broodje, kadetje

sjaffe \ zw.ww schaffen -1 verschaffen, verstrekken: doe mós ete wat de pot sjaf –2 presteren, klaarspelen: dat haet ‘r ‘m toch mer good gesjaf, syn: lappe –3 uitstaan: dao wil iech nieks mèt te sjaffe höbbe

sjaf۰keet \ \ v schaftkeet; ...look ~* schaftgat, gat in gevangenisdeur, waardoor het eten wordt geschoven

sjafte \ zw.ww schaften, werk onderbreken t.b.v. het  eten

sjaf۰tied \ lk~ m schafttijd, etenstijd; ...wagel ~ m schaftwagen, verrijdbare schaftkeet

sjagrienetig \lk~  bn chagrijnig, korzelig zuur

sjagring \\ [O](Th.D)(Fr: chagrin) v (g.mv) verdriet, leed [M/J: verdreet, leid)

sjake ~ zw.ww schaken –1 schaakspelen –2 ontvoeren en verbergen

sjakel ~ m (sjakele-sjaekelke) schakel

sjakelaer ~ m (sjakelaersj-sjakelaerke) schakelaar

sjakele ~ zw.ww schakelen

sjalèt \\ o (sjalètte-sjalètsje) chalet, Zwitsers houten huis

sjalevaeger ~ \ m -1 uitgekiend manspersoon die ‘de schalen nog uitveegt’, syn. sjachelaer, sjmous -2 scharrelaar, vrouwenversierder syn. sjanseremmel

sjalk ~∂ (Th.D) schalk, hijstoestel

sjalle \ zw.ww schallen, galmen

sjallezie \\ \ (A: Schaluesigheät) v jaloezie, (jaloersheid, afgunst)  syn. aafguns, sjloezigheid: trèk diech nieks aan van dae kal van die vrouw, dat ies puur sjallezie

sjalter ~ (D:Schalter) m doorgeefluik (b.v. van keuken naar restaurant)

sjalvinster \ ~ v galmraam, galmgat in klokkentoren

sjambraal \ \ [O/M] (Th.D) o chambrale, brede deurlijst

sjambrere \ \ zw.ww chambreren -1 wijn op kamertemperatuur brengen –2 bij dokter in de wachtkamer moeten zitten       ?

sjambrèt \ \ v chambrette, afgeschermd deel van slaapzaal

sjame \ wk.zw.ww z.schamen

sjamel ~ [J] bn.bw schamel; armoedig, behoeftig syn.ermeudig

sjamesweerd \ ~ bn.bw schandelijk, om je te schamen syn. sjandalig

sjammetäör \ \ [O]  (Fr:escamoteur) m –1 goochelaar  [M/J: goochelaer] –2 zakkenroller

sjammetere \ \ [O] (Fr:escamoter) zw.ww –1 goochelen -2 wegpakken, wegmoffelen,

sjamp ~ (mv. sjampe) m –1 schamp, afglijder -2 sneer, spotternij, schimpscheut; [J:sjneer] syn. sjampsjeut, vaeg

sjampanje \\\ m stofn.champagne

sjampbalk ~ ~∂ m schampbalk, vangrail

sjampe ~ zw.ww –1 schampen –2 schimpen, sneren, spotten

sjampeljóng ~ \ v (mv:sjampeljóngs- sjampeljungske) champignon

sjampeljóngskwekeriej ~ \ \\\ v in de mergelgroeven in Zuid-Limburg gevestigde  champignonskwekerij

sjampo ~ \ m shampoo, haarwasmiddel

sjamp۰paol ~ \ m schamppaal, paal t.b.v. bescherming van ’n hoek v.e. gebouw ( →ook: sjampsjtein); ...sjeut ~* m schampschot –1 schimpscheut, sneer, spotternij, -2 schampschot, afketser, syn. aafketsjer; ...sjtein ~ m schampsteen, hardstenen schamppaal of keerpaal

sjan \ v (g.mv) schande, schandaal: ’t ies ’n sjan dat dao nieks aan gedoon weurt; syn: → blamaasj, aafgank, sjendaal

sjange ~ –1 (i.s.m. ...goon of ...make) teloorgaan, onbruikbaar worden, (v. eten) verspillen (Th.D: bederven, tenietgaan): doe maogs dat ete neet sjange laote goon /make –2 (i.s.m. ...make) te schande maken: hae haet de gowe naam van zien femiele te sjange gemaak 

sjangering ~ (Fr.chagrin) v ergernis

sjange(r)nere ~ \ [M] [O:sjağğernere] (Th.D: sjagernere) wk.zw.ww (Fr:chagriner) z.ergeren, syn: z.opvrete

sjank ~ v (sjenk-sjenkske) –1 tand v.e. riek of vork syn. gaffeltand –2 uitstekende tak aan boom

sjans ~ v -1 (sjanse-sjenske) takkenbos –2 g.mv flirt, beantwoording van amoureuze toenadering: hae haet sjans (Fr:chance: kans, geluk) –3 (sjanse-sjenske) (milit.) verschansing, stadswal –4 springschans v. skieën

sjanse ~ zw.ww –1 takkenbossen maken –2 flirten, het hof maken

sjanseknöppel ~ \ m stok in takkenbos om er stevigheid aan te geven, syn: sjanseprengel

sjansen۰draod ~ \ m takkenbos-binddraad; ...ove ~\~*\ m met takkenbossen gestookte bakoven

sjanse۰prengel ~ \ → sjanseknöppel; ...remmel m rokkenjager, flirt, iemand die houdt van flirten; syn: vrouwluujgek; sjanseremmel, sjalevaeger, hèlllige-sjpring-op-de-luuj (ord): klophings, dörpsduur

sjanslok ~\ v krul op voorhoofd, in trek bij het andere geslacht

sjantaasj \\ v (g.mv) chantage, afpersing door bedreiging m. openbaarmaking van iets

sjantäör \ \ m chanteur, afperser

sjantere \ \ zw.ww chanteren

sjanzjere \ \ (Fr:changer) zw.ww –1 changeren, veranderen, verwisselen –2 (neg.) onhandig, moeilijk manoeuvreren (→sjevere)

sjaol \ v (sjaole-sjäölke) –1 schaal, bekken, schotel  -2 collecteschaal: hae ging ummer in de kèrk mèt de sjaol rónd

sjaon ~ (Th.D) m schol, grote platte aardkluit

sjaop \ o (sjäöp-sjäöpke) schaap

sjaope۰bok \ \ m ram, mann.schaap; ....sjtal ~ m  schaapsstal; ...vleisj ~ o schapenvlees

sjaops۰herder \ \ m schaapherder, [O]: sjièper; ...hónd ~ m herdershond; ...kleijer ~ mv (wouf in ...) schaapskleren; ...kop \ m –1 kop v.e. schaap –2 dom, onnozel persoon; ...kouw \ v schaapskooi; ...naas \ v soort appel

sjaor \ –1 v schaar, bovenlaag van stoffen of weefsels : de sjaor ies van de kraag aaf –2 v opbrengst v.d. oogst: ‘n sjaor terf; -3 m schoor, schuingeplaatste steunbalk –4 talud

sjäör \ m  (sjäöre-sjäörke) scheur –1 plaats waar ’n weefsel vaneengereten is –2 fig. ord. muil, grote mond: hae trok die sjäör ope

sjaorbalk \ ~∂ m schoorbalk

sjaore \ zw.ww schoren, schragen, met touwen verstevigen

sjäöre \ zw.ww scheuren

sjäörklender \ \ m scheurkalender

sjaorpaol \ \ m schoorpaal

sjaot ~ →sjoot

sjäöt ~ →sjeut

sjap \ o schap -1 [J] (sjappe-sjepke) opbergvak  [O]: sjaap –2 samenwerkingsorgaan, instelling geabstraheerd uit bedrijfschap: maotsjap, watersjap ezw.

sjapiter \ \ o (sjapitersj-sjapiterke) chapiter -1 hoofdstuk syn: hoofsjtök –2 zaak, punt, onderwerp: dat ies e gans ander sjapiter

sjappelek \ bn schappelijk, redelijk, syn: faer, raedelek, ièrlek, sjiekkelek, troewhertig

sjapperao \\\ [O] (Fr) chaperon, beschermende geleider v.e. jongedame

sjappere \ \ [O](Th.D) (Fr:échapper) zw.ww ontkomen, ontsnappen

sjappo \\ (Fr:chapeau) –1 tsw hoed af ! goed zo ! syn. allebónnäör –2 [O] m wieldop

sjar \ v (mv. sjarre) platte hark (tuingereedschap)

sjare \ zw.ww scharren, grijpen, vatten: toen höb iech ’m gesjaard en nao boete gebrach; syn. sjnappe

sjarletan \\\ m charlatan, kwakzalver, beunhaas

sjarm \∂ (Fr:charme) v (mv.sjarmes) charme, bekoorlijkheid

sjarmant \~ bn.bw bekoorlijk, innemend

sjarmäör \\ m (sjarmäörsj-sjarmäörke) charmeur, vrouwenbekoorder

sjarmere \ \ zw.ww charmeren, bekoren

sjarre zw.ww  schrapen

sjarrelaer m scharrelaar, man die nu eens dit en dan weer dat ter hand neemt

sjarrele \ zw.ww scharrelen, syn. vreutele, dabbe, sjravele -1 al zoekende met de poten de grond omwoelen (sjarre) –2 telkens wat anders ter hand nemen om in zijn onderhoud te voorzien –3 losse verkering hebben

sjarrel۰ei \ ~ o scharrelei; ...hin \ v scharrelkip

sjarriteit \\~ [O/M] (Fr:charité) v naastenliefde, liefdadigheid(szin), [J] leefdadigheid

sjarsj \ (Fr:charge) v (mv. sjarzjes) –1 aanval, in één doorgaande beweging, bep. formatie –2 onvoorziene braspartij, boemel syn. vläög, toervel: die höbbe miech ’n sjarsj gemaak

sjat \ m (sjatte-sjatteke/sjetsje) schat –1 hoeveelheid kostbare voorwerpen of geld –2 geliefd persoon, schattebout syn. sjattepoemel

sjater ~ v scheldn. vrouw met luide stem

sjatere ~ zw.ww schateren

sjaterlach ~ \ m schaterlach

sjat۰kies \ kk\ v schatkist; ...riek lk~ bn schatrijk

sjatte \ zw.ww schatten, taxeren, ramen

sjattepoemel \ lk~ m schattebout

sjatter [M/J] m schatter, taxateur; [O: sjetter]; syn. taksetäör

sjattig bn.bw schattig

sjauw \ (A: Schau) v (sjauwe-sjejke) platte grendel, slotschuif / schuifslot: doog ’t sjejke op ‘t breer

sjave \ ( A: schave) zw.ww schaven

sjavergeujing \ \ v schadevergoeding

sjavernak ~ \ [O] (Th.D) m onvruchtbare glooiing, kiezelachtige berghelling

sjavot \\ o (mv. sjavotte) schavot

sjebbig \ (of sjebbetig), bn.bw schabberig, smoezelig, armoedig, kaal, versleten, haveloos

sjedel ~ m schedel

sjeel ~* bn scheel –1 loens: ’n vrouw die sjeel (~) ies, ies ’n sjael  (\) vrouw  –2 troebel van bier door te sterke afkoeling: dat zuuste drek, dat beer ies sjeel (~) –3 dom, onbenullig: noe sjeij mer oet mèt dae sjaele (\) kal

sjeen ~ v (mv.sjene) scheen, voorkant v.h. onderbeen v.d. mens;

sjeen۰bein ~~ o scheenbeen; ...besjermer \∂ m scheenbeschermer (voetbalterm), syn: sjeenplaat

sjeep ~           o (sjeper-sjeepke) schip –1 vaartuig –2 hoofdruimte / middenschip v.e. kerk

sjeepke ~ vkw  -1 soldatenmutsje m. gleuf –2 (r.k.) schipvormig wierookbakje

sjeer۰apperaat ~* \\\ o scheerapparaat; ...kraem \ m scheercrème;  ...kwas \ m scheerkwast; ...leech \ o strijklicht; ...mets \ o scheermes; ...moes lk~ v spitsmuis; ...sjpegel \ m scheerspiegel; ...sjtool \ m scheerstoel;  ...zeip ~ v scheerzeep

sjees \ v (sjeze-sjeeske) –1 sjees, eenassig  rijtuig –2 versleten voertuig, vehikel

sjeet ~ m (sjete-sjeetsje) scheet -1(broek)wind -2 kleinigheid, wissewasje: zie sjriek veur edere sjeet

sjeet۰baan \ \ v schietbaan; ...gebedsje  \ \ (r.k.) o vkw schietgebedje; ...geweer ~ o (schiet)geweer; ...hamer \ m schiethamer; ...huuf lk\ v schietknikker  (waarmee bij bepaald knikkerspel dient te worden geschoten); ...la \ v schietlade; hoop mergelzand, waarop de blokbreker de mergelblok laat vallen om hem niet te laten breken; ...load \ o schietlood; ...look ~* o  schietgat, waardoor vanuit vesting naar buiten wordt geschoten; ...meister ~ m schietmeester; ...sjief lk\ v schietschijf; ...sjpool \ v schietspoel, dunne klos waarop het garen gewonden zit  bij weefgetouw; ...sjtang \ metershoge ijzeren paal waarop de koningsvogel is geplaatst (schutterswezen), syn. sjeetboum, vogelsjtang; ...sjtool \ m schietstoel; ...tent ~ v –1 schiettent (kermisattractie) –2 onguur café, syn. knal

sjef \ m (sjefs-sjefke) chef, mann. hoofd v.e. zaak

sjefäör \\ m (sjefäörsj-sjefäörke) chauffeur

sjefere \\ zw.ww chaufferen

sjeid ~ o (g.mv) scheiding, scheilijn, grens tussen percelen

sjeidsrechter \ \ (ook:sjeids) m scheidsrechter

sjeif ~ bn.bw scheef

sjeigel ~ m (sjeigele-sjeigelke) haarscheiding, syn: loezepaedsje, loezewaegske

sjeigele ~ zw.ww zwalkend lopen bij  dronkenschap: hae sjeigelde op heim aan; syn. [J]: zjwalke

sjeij \ v (sjeije-sjeijke) schede -1 koker –2 schei, dwarshout in allerlei constructies –3 vagina, kut syn: (ord.) floes, fluit, mösj, proem

sjeije ~ zw.ww scheiden, verbinding verbreken –2 ontbinden v.h. huwelijk

sjeijing \\ v  -1 scheiding-2 echtscheiding

sjeitere ~ [O/M] zw.ww mislukken, syn: mieslökke

sjek \ m –1 (g.mv) stofn. shag, sigarettentabak, syn: tebak [O/M: toebak] -2 (sjeks-sjekske) cheque, schriftelijke bankopdracht tot betaling -3 (mv.sjekke) postduif met meerkleurig vederkleed (blauw/zwart met wit) syn.moesj

I sjel \ v (sjelle-sjelke) schel, bel (klokvorm) m.hoge toon

II sjel ~ bn.bw schel –1 doordringend, hard (van geluid): häör sjtum ies noe eimaol sjel –2 scherp, indringend van licht of kleur

sjèl \ v (sjèlle-sjèlke) –1 schil van vrucht of knolgewas –2 bast van tak of twijg

sjeld۰naam ~\ m scheldnaam; ...woord ~ o scheldwoord

sjelk ~∂ g.mv.soortn. schelk, savooikool, eetbare jonge groene bladkool

sjelle ~ onr.st.ww (sjel-sjölt-sjol-gesjolle) schelden, tieren syn. sjoebbe

sjèlle \ zw.ww schillen

sjèlleboer \ ~ m schillenboer

sjelleboum \ ~ m schellenboom (muziekinstr.)

sjelleriej ~ kk\ [O: sjelles] v scheldpartij, scheldkanonnade; syn: gesjels

sjelm \∂ m (sjelme-sjelmke) schelm, donder, guit syn.däögeneet, sjinaos

sjelme۰kraom \∂ \ m schelmerij –1 bedriegerij –2 onderkomen of trefplaats v. geboefte; ...sjtreek ~ v schelmenstreek

sjèlmetske \ \o. vkw schilmesje

sjelp ~∂ v (sjelpe-sjelpke) schelp

sjelp۰deer ~∂ \ o schelpdier; ...kalk ~∂ m schelpkalk

sjelu ~ kk\ bn.bw scheluw, gebogen, gekrompen scheef (timmerterm m.b.t hout)) syn. windsjeif

sjelvösj ~\ m schelvis

sjema \\ o (sjema’s-sjemake) schema

sjemer ~ m schemer

sjemerduuster ~ lk~ bn schemerdonker

sjemere ~ zw.ww schemeren

sjemerlamp ~ ~ v schemerlamp

sjemot \\ m.stofn. chamotte, vuurvaste klei

sjendaal \ \ o –1 (sjendale-sjendaelke) schandaal, aanstootgevende handeling of gebeurtenis –2 lawaai, herrie, rumoer, syn. sjpektakel –3 aanstellerig persoon: dat lank sjendaal haet ummer get apaarts

sjendale \ \ zw.ww lawaaien, tekeergaan, razen, tieren syn.baljoene,  sjpektakele

sjendalig \ \ bn.bw schandalig, schandelijk, schandaleus, syn. gries~(II-3), sjamesweerd, zjenant,

sjendelere \ \ (Th.D: sjengelere) zw.ww schenden: wie ‘r mèt de fiets waor gevalle, houw ’r ’t gans geziech gesjendeleerd

sjepeng \\ m .soortn. (Chinese) spitskool

sjere ~* I onr.st.ww (sjeer-sjeurt-sjoort-gesjore) –1 wk. z.scheren, baardhaar afsnijden -2 dierenhaar of struiken gelijk afsnijden II zw.ww  scheren, rakelings langs iets vliegen: de bal sjeerde de lat

sjerf ~∂ m (sjerve-sjerfke) scherf –1 (lett.) stuk gebroken aardewerk, potscherf –2 (fig.) v tengere oude vrouw

sjerlot \\ v (sjerlotte-sjerlötsje) sjalot, kleine ui

sjerm ~∂ o (sjerme-sjermke) scherm –1 losse afscheidingswand –2 projectiescherm –3 bloeiwijze (plantk.)

sjerme \∂ zw.ww schermen –1 de schermsport beoefenen –2 iets met woorden trachten te argumenteren

sjerminkel \~\ o scharminkel, zeer mager mens

sjerneer v (sjernere-sjerneerke) scharnier

sjernere zw.ww scharnieren

sjerp ~∂  I bn.bw -1 scherp, puntig, spits,  geslepen: e sjerp mets, –2 niet zacht aanvoelend: sjerpe zand  -3 dodelijk verwondend: sjerpe petroane –4 scherp smakend: sjerpe mosterd –5 concurrerend: ‘ne sjerpe pries make –6 scherpzinnig –7 heftig, krachtig, fel, vinnig: sjerp sjpel  -8 bijtend, pijnlijk: sjerpe sjpot –9 geil, wellustig: die sjerpe tesj  (→ brads) II –1 v (sjerpe-sjerpke) sjerp, brede band als teken van waardigheid –2 v (sjerpe-sjerpke) gebreide wollen sjaal tegen de kou –3 o scherp, puntig voorwerp, dodelijk projectiel: hae sjuut mèt sjerp

sjerpe ~∂ I zw.ww scherpen, slijpen, wetten, syn. sjliepe II m geile, wellustige man, syn. bradser, sjerpsjötter fig.

sjèrpe ~∂ \ (Th.D) Fr. écharper) zw.ww  in de lengte zagen, in de pan hakken

sjerp۰rechter ~∂ \ m scherprechter, beul; ...sjlieper lk~ m scherpslijper;  ...sjötter \ m -1 lett. scherpschutter –2 fig. wellustig persoon, syn: bradser

sjeslóng \\ [O] (Fr: chaise longue) ligstoel of zitmeubel met steun voor de benen; [M/J: lieğsjtool]

sjete \ onr.st.ww (sjeet-sjuut-sjoot*-gesjote*) –1 schieten, afvuren –2 opmerken, ontwaren: hae houw diech drek gesjote –3 vieren, loslaten: laot die touw get sjete –4  uitbotten, kiemen, opkomen (v.gewas)

sjeter \ m schieter (mv.sjetersj) –1 schiettuig, voorwerp waarmee wordt geschoten –2 schietplank v.e. bakker, om broden in ’n snelle beweging in de oven te ‘schieten’

sjetsbook \ \ o schetsboek

sjetse \ zw.ww schetsen

sjetter [O] →sjatter

sjettere zw.ww schetteren, schel en luid klinken

sjeut ~* m (sjeut-sjeutsje) -1 schot, knal v.e. vuurwapen –2 schot, trap bij balspel –3 uitspruitsel, loot –4 snelle, doordringende pijngewaarwording –5 kleine uitgegoten hoeveelheid vloeistof: e sjeutsje mèlk in de koffie –6 snelle groei v.e.kind

sjeuteling  ~* m scheuteling, schram, halfwasvarken (→breuling)

sjeutig ~* bn scheutig, gul, goedgeefs, vrijgevig, syn. goodgaefs

sjevere [O] (Fr.) zw.ww ronddolen, doelloos besluiteloos rondlopen: hae leep mer get te sjevere

sjevvin v (chevvinne-chevvinneke) cheffin

sjeze zw.ww karren, jakkeren

sjiebbele kk\ (A:schibbele) zw.ww –1 schuifelen -2 fig. op z’n beloop laten (waaien): laot de boel mer sjiebbele

sjiech kk\ m (sjiechte-sjiechske) –1 (ploegen)dienst, schicht (mijnw.) –2 vlechting in metselwerk

sjiechtig kk\ bn.bw schichtig, vreesachtig

sjief lk\ v (sjieve-sjiefke) schijf

sjiefte kk\ zw.ww schiften

sjiek kk\ m  I (Fr:chique) pruimtabak, sjiek II m chic,  deftige stand: dao waor de sjiek van Vallekeberg prezent III bn.bw  (Fr:chique) -1 chic, deftig –2 [J] prachtig, net, voorbeeldig, aangenaam: die geveulige zaak haet ‘r sjiek aafgehandeld 

sjiekenäör kk\ \ (Fr: chicaneur) m vitziek persoon

sjiekenere kk\ \ (Fr. chicaner) zw.ww chicaneren, vitten, gezochte bezwaren opmerken, muggeziften sjiekke kk\ zw.ww –1 sturen, zenden: hae sjiek diech dat mèt de pos –2 kauwen van pruimtabak (Fr:chiquer): d’n ouwe miensj zoot de gansen daag op ’t benkske te sjiekke –3 wk zich schikken, zich aanpassen:  zie koes ziech neet sjiekke in dat gezèlsjap –4 wk voorspoedig groeien v.mens en dier: ’t verke sjiekde ziech good

sjiekkelek kk\  bn.bw schikkelijk, redelijk

sjielfer lk~∂ m (sjielfere-sjielferke) schilfer

sjielfere lk~∂ zw.ww schilferen syn. bladdere

sjielferendeig lk~∂ ~ (ook:sjuurvelendeig lk~∂~; sjörvel(en)deig lk~∂ ~) m bladerdeeg

sjièm \ [O/M] –1 m schaduw [J]: sjaduw –2 schaduwbeeld, schim: iech zoog neet wae ’t waor, iech zoog mer ‘ne sjièm –3 geestverschijning

sjièmelek \ bn.bw schamel, armoedig, armzalig, behoeftig, pover syn. ermeudig

sjien lk~ m (g.mv) schijn -1 schijnsel, lichtstraling, glans –2 bedrieglijk voorkomen of vertoon –3 zweem, spoor

sjienbaar lk~\  bn.bw schijnbaar

sjien۰bewaeging lk~ \ v schijnbeweging; ...doad \ bn schijndood

sjiene lk~ st.ww schijnen

sjienhèllig lk~ \ bn.bw  schijnheilig, hypocriet

sjiensel lk\ o (g.mv) schijnsel, lichtschijn

sjienwerper lk~ ~∂ m schijnwerper

sjiep kk\ m stap, onderweg (alleen in: op ... goon): zie zin de gansen daag op sjiep; syn: roets, jats

sjièper \ [O] m (schaap)herder, scheper; [M/J: herder]

sjièpersjhónd \ ~ [O] m schepershond (die de schaapskudde bewaakt)

sjieppere kk\ zw.ww –1 schipperen, beredderen, regelen –2 marchanderen, pingelen, afdingen syn. marsjendere

sjièr \ v           (sjière-sjièrke) -1 schaar, knipwerktuig –2 knijp- of grijporgaan van b.v. kreeft –3 libel, waterjuffer (Th.D:joeffrouw)

sjière wk.zw.ww scharen, bewegen als ’n schaar: bie ’t truukzètte sjièrde ziech d’n aanhenger

sjièresjlieper \ lk~ m scharensliep

sjiet lk~ (ord.) m (g.mv) schijt -1 stront, kak, ontlasting, uitwerpselen, poep; syn: sjtrónt -2 fig. lak, maling: dae haet euveral sjiet aan -3 bluf, verwaandheid: dae haet ‘ne sjiet aan ziech, dae meint of ‘r get miè ies es ander luuj

sjiete lk~  I st.ww schijten II bn.bw onbeduidend, klein, nietig: dat ies e sjiete keelke; (ook: sjietse)

sjieteblaar lk~  \  mv waterdrieblad (plantk.)

sjieteriej lk~ \ v schijterij, diarree; syn:aafgank,

sjietert lk~ m (sjieterte-sjieterke) (bang)schijter, bangerik, angsthaas; syn:sjiethoes, sjietvot,  bangesjietert, brokesjietert

sjiet۰hoes lk~ lk~ o schijthuis –1 (lett.) w.c. sekreet, toilet, syn. huuske, twalèt –2 bangerik, angsthaas →sjietert; ...keel lk~* m schijtlul, rotvent,  syn: votlook; ...kleur \ v schijtkleur, onsmakelijke tint tussen de kleuren bruin en beige; ...kluje kk\ o persoon die vaak naar de w.c.moet; ...kroed lk~ o bingelkruid, purgeerkruid (plantk. wolfsmelkachtigen); ...pepier \ lk~ (ord.) o closetpapier, w.c.papier; syn: klozètpepier

sjiffenere kk\ \ [O](Th.D) zw.ww (Fr:chiffonner) verkreukelen, verfrommelen

sjikketeerkwas kk\ \ \ m verfkwast voor het marmeren

sjild ~ o (sjilder-sjildsje) schild -1 wapenschild –2 dekschild -3 uithangbord

sjilddaak ~ ~ o schilddak

sjilder \ m (sjildersj-sjilderke) schilder –1 huisschilder syn. verver –2 kunstschilder

I sjildere \ zw.ww schilderen, als schilder bezig zijn

II sjildere ~ schilderen -1 de wacht houden –2 wachtend op en neer lopen

sjilderiej v (sjilderieje-sjilderiejke) schilderij

sjildersjezel \ ~* m schildersezel

sjild۰kleer ~\ v schildklier; ...pad \ v schildpad; ...wach \ m schildwacht

sjildsje ~\ [O/M] o.vkw (gedachtenis)prentje

sjinaos \ \ o scheldn. (sjinäös-sjinäöske) rakker, deugniet syn. verrèkkeling

sjinder \ [O](Th.D) m vilder

sjink ~ v (sjinke-sjinkske) ham (D:Schinken)

sjinke ~ st.ww (sjink-sjónk-gesjónke) schenken -1 geven, cadeau doen –2 kwijtschelden (niet: inschenken →insjödde)

sjinkeknook ~\~ m overblijvend bot v.e. ham

sjinkel ~ m (sjinkele-sjinkelke) schenkel of schinkel, dikke schijf v.h. bovenbeen v.e. rund

sjinker ~ m schenker –1 gever           -2 schenkkurk, schenktuitje

sjinke۰sjpek ~ \ o.stofn. hamspek; ...vraog \  v hamvraag, kernvraag; ...woorsj ~ v hamworst; ...zak \ m zak of buidel waarin de ham tijdens 't drogen wordt beschermd tegen vliegen

sjinking ~ v schenking, gift

sjinne \ zw.ww uitsloven, zwoegen, afbeulen  syn.→ morkse

sjipetere \ \ [O] (Th.D) zw.ww (Fr:chipoter) afdingen, pingelen, beknibbelen

sjipper m (mv.sjippersj) schipper

sjittere zw.ww schitteren

sjla \ v g.mv  tuin- of kropsla (groente), salade

sjlaaf \ m (sjlave-sjlaefke) slaaf

sjlaag ~ m (sjlaeg-sjlaegske) slag I –1 slag, klap, slaande beweging –2 plotseling ernstig verlies –3 plotselinge, scherpe wending, draai of val –4 plotseling, hard geluid: ‘ne sjlaag wie e dónderwaer II m –1 landingsplank aan duivenhok →ook:dreng –2 tel, maatslag: loup ins ‘ne sjlaag flotter –3 gehoor(s)afstand, zover ’n slag hoorbaar is, vertrouwde omgeving: dat lieğ wied oet de sjlaag –4 ’n potje (kaartspel): zouwe v’r nog ‘ne sjlaag kaarte ? –5 troefslag (kaartspel): dizze sjlaag ies veur oes –6 blind, vensterluik: de sjlaeg zin nog ope III o (g.mv) soort, genre: dat ies ’n ander sjlaag volk

sjlaag۰boum ~ ~ m slagboom, afsluitboom v.e. doorgang; ...dörpel ~∂ m slagdrempel op sluisvoer t.b.v. sluisdeur; ...heudsje \ o.vkw slaghoedje aan patroonhuls; ...hout ~ o slaghout –1 knuppel, waarmee men ’n bal wegslaat –2 kaphout, voor de kap aangewezen houtbestand; ...meule ~ (Th.D) v ~\ slagmolen, waarbij met ’n stalen kruis de olie bevattende stof verbrijzeld wordt (olieslagerij); ...nèt \ o slagnet t.b.v vogelvangst; syn. valnèt ...pen \ v slagpen, grote vleugelveer v.e. vogel; ...pin ~ m slagpin in vuurwapen; ...rege ~* m slagregen; ...sjeep ~ o slagschip; ...sjièm \ m slagschaduw

sjlaagskar ~\ [O/M] v stortkar, wipkar, grote kar met uitneembaar achterschot, waarvan de bak kan wippen syn. kiepkar

sjlaag۰tand ~ ~ m slagtand; ...vaer \ v slagveer –1 in vuurwapen –2 in uurwerk –3 bij vogel; ...vaerdig \ bn.bw slagvaardig; ...vas \ bn slagvast, bestand tegen slaan; ...veld ~ o slagveld;  ...werk ~∂ o slagwerk –1 van een klok –2 de gezamenlijke slaginstrumenten in een orkest; ...wèrker ~*\ m slagwerker, percussionist; ...ziej kk\ v -1 zijde van het huis waar regenslag staat –2 slagzij, het zijdelings hellen v.e. schip

sjlab \ m (sjlabbe-sjlebke) slab(be), ingemetselde strook lood ter afdichting v.e. reet

sjlabber \ m (sjlabbersj-sjlebberke) slab(be),  morsdoek

sjlabbere \ zw.ww slabberen (ook slobberen),  morsen op kleding, borst, kin etc.

sjlaboan \ \ v slaboon, prinsessenboon

sjlach \ v slacht -1 het slachten –2 de opbrengst v.h. slachten

sjlach۰aafval \ ~~  m slachtafval; ...bank ~ v slachtbank/ slagersbank; ...deer \ o slachtdier; ...hoes lk~ o slachthuis; ...lödder \ v brede ladder waaraan het geslachte beest werd opgehangen om te besterven; slagersboom

sjlachte \ zw.ww slachten

sjlaeg \ mv slaag -1 klappen, syn:→zjwens -2 ingrijpende gebeurtenissen: dat zin sjlaeg

sjlaeger \ m slagman, hij die slaat of aan slag is

sjlaeke \ o.vkw slaatje (voorgerecht), hors d’oeuvre

sjlage \ zw.ww slagen -1 doel bereiken (voor examen) -2 goed uitvallen (o.a. met aankoop)

sjlag۰roum \ \ m slagroom; [O:sjlaagroum]; ...zin \ v slagzin, slogan, leus; [O:sjlaagzin]

sjla۰kómp \ ~ m slakom, slabak; ...kroot \ v saladebiet

sjlam(p) ~ m stofn. (g.mv) (D:schlamm] kolenslik (gewassen kolengruis)

sjlang \ v (sjlange-sjlengske) slang –1 slang (kruipend dier) –2 gummi of plastic buis voor geleiding v. vloeistof, syn:→sjloek~

sjlange۰laer \ \ o stofn. slangenleer; ...miensj  kk\ m slangenmens

sjlank ~ bn.bw slank

sjla-olie \ ~*\ m stofn. slaolie, spijsolie

sjlaon ~ →sjloon

sjläönder \ m vechtjas, vechtersbaas; syn: klophings

sjlaop \ m slaap -1 toestand van rust (vkw.sjläöpke) –2 deel v.h. hoofd (mv.sjlaope)

sjlaope \ onr.st.ww (sjlaop-sjlièp-sjleep-gesjlaope) slapen  –1 in slaap zijn: hae sjlièp e look in d’n daag –2 wk tintelend gevoel hebben in ledemaat na onderbreking v.d. bloedsomloop of zenuwbeknelling: dao ies miech e bein aan ’t sjlaope

sjlaoper \ m (mv.sjlaopersj) slaper -1 slaapgast, nachtverblijver, syn:loozjee –2 schuingeplaatste ondersteunende dwarsbalk t.b.v. b.v. dakkapel

sjlaop۰kamer \ ~ v slaapkamer; ...kammeraot \ \ m slaapkameraad, slaapje, kamergenoot; ...koepee kk\ \ m slaapcoupé, slaapwagen; ...kop \ m scheldn. slaapkop; ...mötsj \ v slaapmuts; ...mötsjke \ o.vkw slaapmutsje –1 borreltje vóór het slapen gaan –2 goudpapaver, ’s nachts sluitend bloemetje; ...poejer lk~ m slaappoeder

sjlaot ~ →sjloot

sjlap \ bn.bw slap –1 los neerhangend, buigzaam, niet strak: ‘ne sjlappen hood –2 niet geconcentreerd, niet sterk: sjlappen thee –3 weinig klandizie opleverend: dit jaor houwe v’r e sjlap sezoen

sjlapjanes \ \ m scheldn. slapjanus, slappeling syn: humme, lauwman, sjlapsjwans

sjlapsjwans \~ (D) [O/M] slappeling →sjlapjanes

sjlatevogel \ ~ m  I lett. vogel die bij voorkeur het fijnste zaad eet nl. dat van sla II fig. (scherts.) –1 guit, snaak –2 kieskeurig eter, fijnproever syn: piekkert

sjlauw ~ bn.bw sluw, listig, gewiekst (D:schlau) bn.bw slim, intelligent syn: liestig, loas, gaar, geraffineerd, gesjlepe, gewieks, oetgehiek, oetgekook, oetgesjlaope, sjloew

sjlauwberger ~ ~∂ (D: Schlauberger) m slimmerd, slimmerik, , gewiekst man, syn: gewieksde,gladdèkker,gladjanus, sjlauwwiekser, liemsjtrenger, linkmiechel

sjlauwwiekser ~ lk~ m gladjanus, leperd, syn: gewieksde

sjlaveriej \ kk\ v slavenarbeid, zeer zwaar werk

sjlaverniej \ kk\ v slavernij, de toestand van het slaaf zijn

sjlech \ slecht –1 bn.bw minderwaardig, gebrekkig, verdorven –2 bw ziekelijk, beroerd: ’t woort häöm sjlech –3 bw bezwaarlijk, moeilijk: ’t waor toch al gowekoup, doe kins sjlech goon pingele –4 bw doodziek: zie lieğ sjlech

sjlech۰huèrend \ \ bn slechthorend; ...reem \ m slechtaard, slechterik, schurk, onverlaat, syn: sjlechte, ónverlaot, sjmeerlap, sjörk

sjlechter \ m –1 slachter –2 slager, beenhouwer, vleeshouwer; [O: vleisjhuijer]

sjlechteriej \ kk\ v slagerij, slagerswinkel, [O: vleisjhuijeriej]

sjlechtersjbiel \ lk\ m slagersbijl

sjlechtigheid \ ~ v slechtheid, verdorvenheid

sjlechvalk \ ~∂ m slechtvalk

sjlechzeend \ \ bn slechtziend, bijziend

sjledder \ v scheldn. -1 (mv.sjleddersj) kletswijf, roddelaarster, roddeltante, syn:→ blejjer –2 bek, muil, syn: moel

sjleet ~ m (g.mv) sleet, slijtage, syn: sjlietaasj

sjleet۰boum \ ~ m sluitboom -1 boom of balk ter afsluiting v.e. weg of pad syn. vauwere –2 losse sluitbalk (in beugels achter schuurpoort); syn.weersjhout; ...körf  ~∂ m sluitmand, mand met deksel; ...pos \ m sluitpost in boekhouding; ...sjpier lk~ v sluitspier; ...sjtein ~ m sluitsteen van een boog; ...sjtök \ o sluitstuk

sjleij \ v (sjleije-sjleijke) slee –1 slede, (glijvoertuig) –2 wigvormige sneeuwschuiver (vóór of achter vrachtauto)  –3 mooie, grote auto –4 schuifbaar, glijdend deel v.e. apparaat, machine of werkbank –5 zeelt, (riviervis) (Th.D)

sjleije \ zw.ww -1 sleeën, sleden (winterpret)  -2 sneeuwschuiven of –ruimen

sjleip ~           v (sjleipe-sjleipke) sleep –1 afhangend deel v.e. (bruids)jurk –2 (Th.D) sleepbord om grond te effenen (landbouwwerktuig)

sjleipdeens ~ \ m sleepdienst –1 instantie die het wegslepen van geparkeerde auto’s verzorgt –2 (scherts.) verplichting om met verloofde te gaan wandelen

sjleipe ~ onr.zw.ww (sjleip-sjlèp-sjlèpde-gesjlèp) slepen

sjleip۰kabel ~~ m sleepkabel; ...toan \ v (taalk.) sleeptoon, gerekte intonatie v.e.vocaal m.n.in de polytonische Limburgse dialecten; ...touw \ v sleeptouw

sjlek \ [O/M] [J: sjlak] v (sjlekke-sjlekske) slak (buikpotig weekdier)

sjlekke۰gank \ ~ m slakkengang, zeer langzame tred; ...hoes lk~ o slakkenhuis; ...keuning ~ m slakkenkoning, wijngaardslak waarvan het huisje linksdraaiende windingen heeft; ...kwekeriej \ kk\ v kwekerij van wijngaardslak

sjlemiel \ kk\ m (sjlemiele-sjlemielke) schlemiel, pechvogel

sjlemp ~ m stofn. -1 slemp -2 biersoep, pap gemaakt van bier, meel en borstsuiker

sjlempe ~ zw.ww –1 slempen, smullen, brassen -2 aarde met water doordrenken

sjlemperiej ~kk\ (ook:sjlemppertiej) v braspartij, smulpartij

sjlentere ~ zw.ww slenteren

sjlèpper \ m (mv.sjlèppersj) sleper  (mijnw.), man (vaak de leerjongen v.e. houwer), die kolenwagentjes in de mijn voortduwt

sjlet \ v (sjlette-sjletsje) slet, lichtekooi, losbandige, ontuchtige vrouw

sjlete \ onr.st.ww (sjleet-sjluut-sjloot~-gesjlote~*) sluiten, beëindigen, voltrekken

sjletingsoer \ lk\ o sluitingsuur, syn:  sjletingstied

sjleuf \ v (sjleuve-sjleufke) sleuf

sjleur \ m (g.mv) sleur, gedachteloze gewoonte of handelwijze

sjleutel ~ m (sjleutele-sjleutelke) sleutel

sjleutel۰bein ~ ~ o sleutelbeen; ...bloom \ v sleutelbloem, syn.kèrkesjleutel; ...bössel \ v sleutelbos

sjleutele ~ zw.ww sleutelen, knutselen aan voertuigen

sjleutel۰henger ~ \ m sleutelhanger; ...look ~* o sleutelgat;  ...rink ~ m sleutelring

sjliè \ bn.bw sleeuw, wrang, stroef (van tanden, na het eten van bep. fruit)

sjlièboum \ ~ m sleedoorn (doornachtige heester)

sjliek lk~ m.stofn. g.mv slijk, slik, modder, bagger, blubber, doorweekte aarde, syn. prat

sjliekke  kk\  zw.ww slikken, syn: → sjloekke

sjlièkrekel \ \ v oneetbare sleedoorn(kers of –pruim), z.g. kwets, trekkebek; syn: kwetsj

sjliem lk~ m slijm, kwijl syn: sjloever

sjliem۰hoos lk~ \ m slijmhoest; ...sjpoor ~* o slijmspoor v.e. slak

sjliep kk\ m –1 slip, uiteinde of overhangende punt v.e. kledingstuk: doe sjteis diech op diene sjliep –2 slip, glij-situatie  v.e. voertuig; [J: sjlip] –3 snijwond

sjliepe lk~ st.ww slijpen

sjlieper lk~ m slijper

sjliepjach kk\ \ v slipjacht; ...jas \ m slipjas (ook: sjlieppejas) syn: zjwalber(e)sjtart

sjliepoet lk~ lk~ tsw sliepuit: sjliepoet, sjliepoet, alle kinger lache diech oet

sjlieppe kk\ [O/M] zw.ww slippen –1 uitglijden –2 glippen, zich vlot en ongemerkt wegmaken, syn: prietsje; [J: sjlippe] 

sjlieppendraeger kk\ \ m slippendrager –1 lijkkist-begeleider –2 kontlikker, flikflooier, syn: →kóntekroeper

sjliepper kk\ [O/M] m slipper →sjlipper

sjliepperke kk\ [O/M] slippertje  →sjlipperke

sjliepreem lk~ \ m  slijpriem (aan scheerstoel),  kappersbenodigdheid

sjlieps kk\ (D) v stropdas syn: →krevat

sjliepsel lk~ \ o slijpsel

sjliepsjözzes lk~ \ m slecht uitziend, bleek persoon

sjliep۰sjtaol lk~ \ m slijpstaal, stalen priem voor het wetten van messen door slagers en koks (ook: sjtaol); ...sjtein ~ slijpsteen

sjliert lk~ m (sjlierte-sjliertsje) sliert

sjlietaasj  lk~\ v slijtage

sjliete lk~\  st.ww slijten I (sjliet-sjleet-versjlete)  verslijten, door voortdurend gebruik minder worden in bruikbaarheid (van kleding/ schoeisel) →versjliete II (sjliet-sjleet-gesjlete) -1 doorbrengen: d’n ouwen daag sjliete –2 (in het klein) verkopen, aan de man brengen –3 langzamerhand in sterkte afnemen: häör leid zal mótte sjliete

sjlieter lk~ \ m (mv.sjlietersj) slijter

sjlieteriej v lk~\ \ (mv.sjlieterieje) slijterij

sjliets kk\ [O] (Th.D) m scheur in geweven stof

sjlinger \ m (sjlingersj-sjlingerke) slinger –1 guirlande (versiering) –2 zwaai, het slingeren –3 zwengel syn. zjwungel –4 apparaat om honing uit de raten te slingeren –5 steenslinger (David) –6 sliert –7 schommelende hanger in klok

sjlingere \ zw.ww slingeren –1 zwaaiend bewegen –2 uit raten slingeren v.honing –3 verstrooid laten liggen: hae lièt zien beuk ummer sjlingere –4 wk z.winden, wikkelen of  kronkelen

sjlinger۰karresel \ \\\ v ‘slingercarrousel’ (kermisattr.) zweefmolen, syn: kèttingkarresel; ...plant ~ v slingerplant; ...sjiet lk~ diarree, buikloop, race-kak; iech gun ‘m de sjlingersjiet; syn: aafgank, sjieteriej, dunne

sjlip \ [J] [O/M:sjliep] m slip; uitglij-situatie v.e. voertuig

sjlippe \ [J] zw.ww slippen; [O/M:sjlieppe]

sjlipper \ [J] m slipper, lichte, van achteren open zijnde pantoffel

sjlipperke \ o.vkw slippertje -1 eenmalig overspel –2 illegaal uitstapje, snoepreisje

sjloaper \ m (g.mv) –1 slijk, slib -2 slobber, vloeibaar voer, slechte koffie

sjloddere \ zw.ww slodderen, flodderen, slonzen, slordig werken

sjlodder۰medam \ \\ v slons, sloerie, flodder syn: →sjlóns; ...vos \ [J] m sloddervos, slordige man [O/M: sjloebbermiechel]

sjloeb kk\ m (sjloebbe-sjluubke) -1 slof, pantoffel (→sjloeffe) –2 goedzak, goedbloed, sukkel, stakker, syn. söl; [J: sjloebber]

sjloebbere kk\ zw.ww slobberen –1 hoorbaar drinken,  slurpen, syn. sjlörpe –2 te ruim zitten (van kleren)

sjloebber۰miechel kk\ kk\  [O/M] m slordig geklede man, [J: sjloddervos]; ...wien lk~ m slobberwijn, eenvoudige en makkelijk drinkende wijn

sjloeb۰brook kk\ \ v slobbroek; ...kous ~ [M/J] v slobkous; [O: sjloebhaos]

sjloef kk\ v slof sigaretten syn. sjachtel

sjloeffe kk\ zw.ww. sloffen –1 sloffend lopen, sleepvoeten, schuifelen –2 wk te ruim zitten van schoenen (met sloffen tot gevolg): de sjeun beginne miech te sjloeffe (K: Schluffe)

I sjloek kk\ m –1 verz.n. (g.mv) snoep(goed): ’n tuut sjloek  –2 (sjluuk-sjluukske) slok, teug: ‘ne sjloek water

II sjloek lk~ v (sjluuk-sjluukske) tuinslang, waterslang: rol de sjloek ins get wiejer aaf (→sjlang 2)

sjloekbaer kk\ m snoeper, syn: sjloekmoel, sjloekkert, soekkertand, zeute

sjloekderm kk\ ~∂ m slokdarm

sjloekke kk\ zw.ww –1 snoepen –2 slokken, slikken, syn. sjliekke

sjloekker(t) m (mv. sjloekkerte) snoeper –1 liefhebber van zoete lekkernijen –2 liefhebber (oudere man) van jongere vrouwen: daen ouwe sjloekkert

sjloek۰kraom kk\ \ m snoepkraam; ...moel lk\ v snoeper; ...reiske \ o.vkw snoepreisje; ...trómmel \ v snoeptrommel; ...trummelke \ o.vkw r.k. snoeptrommeltje b.g.v. vastentijd

sjloepe lk~ onr.st.ww (sjloep~ -sjluup\ -sjloop~ -gesjlope) sluipen

I sjloes kk\  tsw basta, punt-uit, afgelopen! (K: schluss)       

II sjloes lk\ -1 v (sjloeze-sjluuske) sluis, syn.erk (A: Erk) –2 bn jaloers, naijverig, (A:schalues) syn: nao-ievertig, aafgunstig (→sjallezie)

sjloever lk~ m (g.mv) zever, kwijl, slijm,  slijmerig vocht,  syn. zeiver, sjliem

sjloew ~ bn.bw sluw, syn. liestig, gewieks, oetgekook

sjloeze lk~ [O] wk.zw.ww dichtslibben, verstoppen, dichtslempen: dat leek in die tón haet ziech gesjloes

sjloezigheid lk\ ~ v jaloersheid, afgunst; syn:→ sjallezie

sjlóns ~ v (sjlónze-sjlunske) onverzorgde en slordige vrouw; syn: sjloddermedam, troedel

sjlónt ~ v (sjlónte-sjluntsje) slenk, smalle natuurlijke vochtige diepte in landschap (Th.D: keteldal)(D:Schlund)

sjlónzetig ~ bn.bw slonzig, slordig

sjloof \ (mv. sjlove) sloof -1 [O] m voorschoot, schort, boezelaar, lap met bindtouwtjes, syn: sjolk –2 v huissloof

sjloom \ [J] bn.bw sloom, traag, suf; syn: traog

sjloon ~* onr.st.ww (sjlaon\-sjleug/sjleit~-sjloog-gesjlage) slaan, houwen, syn:→houwe

sjloop \ –1 v [J] (mv:sjlope) kussenovertrek, sloop [O/M: kösteek] –2 m (g.mv) afbraak: dae wage waor riep veur de sjloop

sjloot ~* o (sjloter-sjleutsje) slot (sluittoestel)

sjlordig \ [J] bn.bw slordig, [O/M:  sjlónzetig]

sjlörf ~∂ m (sjlörve-sjlörfke) slurf

sjlörpe ~∂ zw.ww slurpen, slorpen, slobberen, syn: sjloebbere

sjlot \ [J] o slot (einde, fig. afsluiting) syn: ing

sjlotzuuster \ kk\ v slotzuster: de sjlotzuustersj zin bie de boew van de nuuj kèrk verhuus nao e vónkelnuuj kloaster aan d’n Oud-Vallekebergerweeg

sjluijer \ m (sjluijersj-sjluijerke) sluier, voile syn. voal

sjlum \ bn.bw slim syn: biede(r)hand, klèvver, kien, klook,loas, sjnögger, vernöftig

sjlummerik \ \ [M/J] m slimmerik, slimmerd syn: sjlauwberger

sjlummigheid \ ~ v slimheid

sjlungel ~ m (sjlungele-sjlungelke) slungel -1 lange magere jongeman –2 onbenullige, onbehouwen jongeman

sjluuk lk~ bn.bw sluik: ’t kind haet sjluuk haor

sjmaak ~ (sjmake-sjmeekske*) m smaak –1 zintuig om te proeven –2 gewaarwording: dae kiès haet nog mer wiènig sjmaak –3 voorkeur, opvatting: dat ies neet miene sjmaak –4 welbehagen: mien mam koes mèt sjmaak twiè roumsoeze nao binne wèrke

sjmaal ~ bn.bw smal

sjmaalbetser(t) ~ \ m (sjmaalbetserte-sjmaalbetserke) mager persoon (betser: →bats)

sjmach           \ m klaploperij, smacht

sjmachlap \ \ m smachtlap, bietser, klaploper, tafelschuimer, parasiet  → klapluiper

sjmachte \ zw.ww smachten, hevig verlangen

sjmaer \ [O/M] m smak, val: hae haet ‘ne sjmaer gemaak

sjmağğe \ mv slaag, klappen: dae verrèkkeling verdeent sjmağğe; syn. → zjwens

sjmak \ [J] m smak –1 plof, val; [O/M:sjmaer] –2 heleboel, syn: →waatsj, zjwak

sjmake ~ zw.ww smaken

sjmakelek ~ bn.bw smakelijk

sjmals ~ (D:schmalz) m reuzel, uitgebakken vet (v.d. buik bij varkens) syn. vaerevèt

sjmaor ~ →sjmoor

sjmartlap \ \ m smartlap, (sentimenteel) levenslied

sjmeed ~ m (sjmeej \ - sjmeedsje~) smid

sjmeediezer  \ lk~ o smeedijzer

sjmeej۰hamer \ ~ m smids- of smeedhamer; ...tang \ v smidstang

sjmeel \ m (sjmele-sjmeelke) smeel –1 lange grasstengel  -2 lange, tengere persoon

sjmeer ~ m  stofn. smeer(middel), vettig vuil

sjmeer۰geld ~* ~ o smeergeld, steekpenning; ...kanes \ m smeerkanis -1 vetkanis, viezerd, smeerpoes (→vètjanes) –2 schurk, schavuit, smeerlap, gemene vent; ...kiès \ m smeerkaas; ...koel lk\ v smeerkuil; ...lap \ m vuilak, rotzak, smiecht, gemene vent; ...lapperiej \ kk\ v smeerlapperij, gemene handelwijze; ...mets \ o smeermes;  ...pöt \ m smeerput

sjmeichelaer ~ \ m vleier, vleikont

sjmeichele ~ [O/M] zw.ww vleien, flikflooien; [J: vleije] 

sjmeje \ [M/J] zw.ww smeden; [O: sjmae]

sjmeke ~ zw.ww smeken

sjmere ~* zw.ww smeren

sjmerig ~ bn.bw smerig syn. (ón)nöt, voel

sjmet \ m (mv.sjmette) smet, vlek, spat

sjmètkaord \ \ (ook: sjmetkaord) v smetkoord, smetlijn

sjmetse \ (ook: sjmetsje) zw.ww smakken

sjmètte \ (ook: sjmette) zw.ww smetten, ‘n lijn aftekenen d.m.v. smetkoord

sjmieds kk\ v (sjmiedse-sjmiedske) smederij, smidse

sjmiedsbèd kk\ \ o smidshaard, vuurhaard in smederij, syn. sjmiedsvuur

sjmiek kk\ v (sjmiekke-sjmiekske) zweep

sjmiekke kk\ zw.ww zwepen, met zweep (’n tol) voortdrijven

sjmiek۰sjnoor kk\ \ o zweepkoord; ...tol ~ m drijftol, kokkerel, syn: koekkerel

sjmiespele kk\ zw.ww smispelen, smoeze(le)n, geheimzinnig fluisteren; syn: fezele, fluustere, piezjewiette, sjmoeze         

sjmiete lk~ st.ww  smijten, gooien

sjmieze lk\ mv smiezen, in de gaten krijgen, bemerken: in de sjmieze kriege; syn. gate

sjmilte ~ st.ww smelten: dat sjmilt diech in de mónd wie doevesjtrónt

sjminke ~ zw.ww schminken, grimeren (ook: sjmienke)

sjmoeğ kk\ m verkoolde kaarsenpit, wiek-einde v.e. kaars of olielamp

sjmoeğğe kk\ zw.ww snuiten, afknippen van een verkoolde kaarsenpit

sjmoeğğer kk\ m kaarsensnuiter syn: sjmoeğsjièr

sjmoeğsjièr kk\ \  v  kaarsensnuiter syn. sjmoeğğer

sjmoek kk\ m –1 (sjmoekke-sjmuukske) toegebonden einde van een zak –2 verz.n.(g.mv) (op)smuk (D:Schmuck) sieraden, bijouterie, kleinodiën

sjmoekkelaer kk\ \ m smokkelaar

sjmoekkelbrook kk\ \ v pofbroek syn.poefbrook

sjmoetsig(D: schmutzig) bn smoezelig, goor, groezelig, syn: goor, nöt, óngewesje, sjmerig, vèttig, vies, voel, zauw, zjwart

sjmoeze lk\ zw.ww smoeze(le)n, syn:  sjmiespele, piezjewiette

sjmoğ \ [J] m verz.n. (g.mv) smog, door rook en uitlaatgassen vervuilde mist

sjmölle \ zw.ww          smullen

sjmoor ~* o smoor, pee, pest: nao die beleidiging houw ‘r ’t sjmoor in

sjmore \ (ook: sjmaore \ ) zw.ww smoren -1 stikken  -2 sudderen

sjmous ~ [O] m (mv.sjmouze) smous –1 sjacheraar, syn: sjacheraer –2 scheldn. Jood

sjmout ~ m stofn. smout -1 gestolde reuzel -2 raapzaad-olie

sjmout۰lamp ~ ~ v (raapzaad)olielamp (→kenkee); ...paer \ boterpeer; ...wörmke \∂ o.vkw lieveheersbeestje

sjmouwer ~ [O] smouterham, met reuzel besmeerde snee brood, boterham; syn:  boteram

sjnaak ~ [J] m snaak, guit, belhamel, deugniet syn: óndeugender, kwoajóng

sjnagere ~ zw.ww  -1  (Th.D) onwettig winst maken, -2 snaaien, onwettig toe-eigenen van voedsel

sjnak \ [O](Th.D) terstond, spoedig (K: schnack)

sjnakke \ zw.ww snakken, hunkeren: hae sjnakde nao aom

sjnal \  [O/M] v (sjnalle-sjnelke) smalle gesp aan achterzijde v. broek of rok (K: Schnall)

sjnalle \ zw.ww snoeren, bij elkaar trekken met riemen, syn. sjnore

sjnaod \ m (sjnäöd-sjnäödsje) snede –1 huidstriem –2 scherp v.d. zeis –3 hengellijn

sjnaor \ v (sjnaore-sjnäörke) snaar

sjnäöre \ zw.ww snellen syn.knäöre

sjnap \ m (sjnep-sjnepke) buitenkans, koopje dao höbste ‘ne sjnap aan

sjnappe \ zw.ww  snappen –1 grijpen, vatten: hae sjnapde-n ‘m bie de kietsj –2 happen: zie sjnapde nao aom (ook: sjnakke) –3 begrijpen: sjnaps doe get devan? 

sjnaps \ (D:Schnappen) m (vkw:sjnepske)  -1 jenever -2 borrel syn. dröpke

sjnater ~ v scheldn. (mv. sjnatersj)–1 mond, bek –2 praatzieke vrouw, kletskous; syn. moelewief, sjnebbel, kwetter

sjnatere ~ zw.ww snateren –1 geluid van watervogels –2 kletsen syn. moele

sjnauts ~ (D: Schnauz) (ook: sjnuits) m (sjnautse/sjnuits-sjnuitske) snor, knevel ; →sjnor

sjnautse ~ zw.ww rondneuzen: wat löp dae keel dao  achterum te sjnautse?

sjnauwe \ zw.ww snauwen, toebijten

sjnavel ~ m (sjnavele-sjnevelke*) snavel -1 vogelbek –2 scheldn. mond syn. moel, sjnater

sjnebbel \ v (sjnebbele-sjnebbelke) –mond,bek –2 snibbe, kwebbel: die sjnebbel zoot drek mèt häör moel detösje; syn: sjniebbel, moelewief, syn: sjnater

sjnebbetig \ bn.bw snebbig, snibbig, vinnig, bits syn. biets, kortaaf

sjneej \ (sjneje-sjneejke) snede, snee –1 v plak of  schijf brood -2 m snijwond [O/M:sjneets ~] –3 m snijrand (op ’n boek)

sjneer \ [J] m (sjnere-sjneerke) sneer, schimpscheut,  syn: sjamp

sjneet ~ [O] (Th.D) m voordeel, winst (D: Schnitt)

sjneets ~ m (sjneetse-sjneetske) snede –1 insnijding, inkerving in ’n vaste stof -2 [O/M] snijwond

sjnel ~ bn.bw snel, vlug; syn. flot

sjnelbinder ~~  [J] m snelbinder syn. loel

sjnelheid \~ v snelheid

sjnel۰luiper ~ ~ m snelloper, iemand die ’n snelle loop heeft; ...sjtruimend \ bn snelstromend; ...trein ~ m  sneltrein; ...verkièr \\ o snelverkeer; ...zeiker(t) ~ [O] (ord.) damesonderbroek zonder kruis, syn: pieszièlke

sjnert \ [J] m g.mv snert –1 erwtensoep syn. ertesop 2 (als voorvoegsel) rot-, slecht-  b.v. sjnertwaer

sjneu \ [J] bn.bw sneu, syn. teleursjtèllend, jaomer

sjneuvele ~ zw.ww sneuvelen –1 omkomen in ’n gevecht –2 breken, kapotgaan

sjneuzel ~ m (sjneuzele-sjneuzelke)   snotjongen  → koetjóng

sjniè \ m verz.n. (g.mv) sneeuw

sjniè۰bal \ ~ m sneeuwbal

sjniebbel kk\  v (sjniebbele-sjniebbelke) snibbe, vinnige vrouw of meisje; syn. sjnebbel, kwebbel

sjnièbuuj \ kk\ v sneeuwbui

sjniejboan kk\ \ v snijboon

sjniejder kk\  [O/M] m kleermaker, syn: kleijermeker

sjniejdere kk\ [O/M] zw.ww het uitoefenen van het kleermakersvak

I sjnieje kk\ onpers.zw.ww sneeuwen

II sjnieje lk~ st.ww snijden

sjniej۰mesjien kk\  \lk\ o snijmachine; ...tand ~ m snijtand, voortand

sjnièkètting \\\ v sneeuwketting

sjniekheit kk\ ~ bn snikheet

sjniekke kk\ zw.ww snikken

sjniè۰klökske \ \ o.vkw sneeuwklokje, sneeuwbloem; ...man ~ m  sneeuwpop

sjniepper kk\ m  (sjnieppersj-sjniepperke) snipper

sjniepperdaag kk\ ~ m snipperdag

sjnieppere kk\ zw.ww snipperen

sjnieppermesjien kk\ \lk\ o snippermachine, papiervernietiger, papierversnipperaar

sjniè۰sjoeffel \ kk\ v sneeuwschuiver; ...sjtörm ~∂ m sneeuwstorm

sjniet kk\ m (g.mv) –1 snit, wijze waarop ’n kledingstuk gesneden is –2 gesneden oogst van ’n veldgewas: dit ies kervel van d’n ièrsjte sjniet –3 snit, coupe, kapsel, knipmodel bij de kapper; syn. koep kk\

sjnietsel kk\ m (wiener) schnitzel

sjniè۰uul \ lk\ m sneeuwuil; ...vlok \ v sneeuwvlok; ...water ~ o sneeuwwater, smeltwater v. sneeuw om ’n war te behandelen; ...wiet kk\ bn sneeuwwit, hagelwit;

sjnirke ~∂ zw.ww (ver)schroeien, (ver)zengen: iech ruuk tot get sjnirk, doe höbs te heit gesjtreke

sjnoebbel kk\ v koosn.(sjnoebbele \ -sjnubelke \), schat, liefje, syn. poemel, leveke

sjnoef lk\ m (sjnoeve-sjnuufke) snuif –1 het eenmalig snuiven –2 plukje snuiftabak

sjnoefdoas lk\ \ [O/M] v snuifdoos

sjnoef(s)plak lk\ \ [O] (Th.D) m zakdoek, [M: koetsjlómmel] [J: zakdook] (A:Schnuffplack, Kuuteplack, Sackdoch)

sjnoef(s)rot lk\ \ bn.bw door en door rot, syn. sjnoetsrot

sjnoeftoebak lk\ kk\ \ [O/M] m snuiftabak

sjnoeje kk\ zw.ww snoeien

sjnoejsjièr kk\ \ v tuinschaar, snoeischaar

sjnoep kk\ (D: Schnupfen) m (neus)verkoudheid, syn: sjnoets

sjnoepnaas kk\ \ v lett.snotneus, verstopte neus; syn. sjnoetsnaas

I sjnoets kk\ -1 snotterbel, snot(ter), syn. koetsj lk~ -2 (neus)verkoudheid: iech höb de sjnoets; syn. sjnoep

II sjnoets lk~ v (sjnoetse-sjnuutske) snoet, smoel

sjnoetsaap kk\ ~  snotaap (jongen en meisje) → apekeutel

sjnoetse kk\  zw.ww snotteren, snot lozen t.g.v. verkoudheid

sjnoetslamp lk~ ~ v ouderwetse olielamp m. lange tuit,

sjnoets۰lemmel kk\ \ m snotaap (jongen) → apekeutel; ...naas \ v –1 lett. snotneus syn. sjnoepnaas, sjnoternaas –2 fig. snotneus (jongen en meisje), → apekeutel; ...rot \ bn.bw door en door rot, beurs  →sjnoefrot

sjnoeve lk\ -1 st.ww (sjnoef-sjnoof-gesjnove) (op)snuiven –2 (uit)snuiten zw.ww (sjnoefde-gesjnoef): de naas sjnoeve

sjnögger \ bn.bw snugger, schrander, vernuftig, syn. sjlum, loas, vernöftig

sjnook  \ m (sjneuk-sjneukske) snoek (roofvis)

sjnoor \ o (sjnore-sjneurke) snoer, geleidingskabel, electriciteitsdraad; syn: kaord

sjnoorrech \\ (Th.D) bw regelrecht; syn. reigelrech, sjnoorsjnak(s)

sjnoorsjnak(s) \ \ [O/M] (D) bw spoorslags, regelrecht, syn: reigelrech, sjnoorrech

sjnor \ m (sjnorre-sjnörke) snor syn: knevel, sjnuits, sjnauts

sjnorder [O/M] m (mv.sjnordersj) snorder, kruier (ronselaar van hotelgasten in de 1^e helft v.d. 20^e eeuw m.b.t. Valkenburgs toerisme)

sjnordersjplaog \ \ [O/M] m/v snordersplaag, de overlast  door bovenmatig opdringerig gedrag van de snorders

sjnore \ zw.ww snoeren

sjnörke ~∂ zw.ww snurken

sjnorre \ zw.ww snorren –1 vatten, snappen, grijpen: de blauwe haet ‘m gesjnord mèt te hel vare – 2 met rijtuig rondrijden teneinde ’n vrachtje te zoeken –3 snorrend geluid maken

sjnotere ~* zw.ww snotteren

sjnoternaas ~*  \ v snotneus, syn: sjnoetsnaas

sjnuits ~ m (sjnuitse-sjnuitske) snor →sjnor

sjnuupke kk\ [J] o.vkw snoepje, [O/M: babbelaer]

sjoal \ v (sjoale-sjuèlke) –1 school, gebouw of instituut voor onderwijs –2 aaneengesloten menigte v. gelijksoortige dieren m.n. vissen

sjoal۰blieve \ lk~ st.ww (alleen onbep.wijs) schoolblijven, nablijven als straf; ...jaor \ o schooljaar; ...juuffrouw kk\ \ m schooljuffrouw, syn. ónderwiezeres; ...kammeraot \\\ m  schoolkameraad; ...meister ~ m schoolmeester, syn.ónderwiezer; ...mèlk ~∂ v schoolmelk; ...pleij ~ m schoolplein; ...sjlaag ~ m schoolslag, borstslag bij het zwemmen; ...tesj \ v schooltas; ...tied lk~ m schooltijd; ...zjwumme \ st.ww (alleen onbep.wijs) schoolzwemmen

sjoan \ bn.bw (sjoander-sjoanste) –1 mooi, fraai, knap, prachtig: ’t sjoanste maedsje van de klas; -2 aanbevelenswaardig,  prijzenswaardig, loffelijk: dat zou diech neet miè es sjoan sjtoon

sjoanfemiele \ \lk~ v schoonfamilie, aangetrouwde familie (waaronder: ...broor, ...dochter, ...mam, ...pap, ...zoon, ...zuuster)

sjoanheid \~v schoonheid; [O: sjoanigheid]

sjoan۰sjpringe \ ~st.ww (alleen onbep. wijs) schoonspringen; ...sjrief kk\ o schoonschrift, kalligrafie; ...sjrieve lk~ st.ww (alleen onbep. wijs)  schoonschrijven

sjoat \m (sjuèt-sjuètsje) schoot

sjoat۰hunneke \ \ o.vkw schoothondje; ...kinneke \ o.vkw schootkindje

sjödde \ st.ww (sjöds-sjods-gesjöd [O:gesjod]) gieten,  schenken v. drank

sjöddele \ zw.ww schudden, heen en weer /op en neer bewegen: dao mós te mèt sjöddele veur ‘t insjödde

sjoebbe kk\ zw.ww –1 schelden, mopperen, kijven –2 wk. z.inspannen; syn. →morkse

sjoebbejak kk\ \ m schobbejak, schavuit, schurk; [O: sjoebbert] (Th.D)

sjoebkar kk\ \ (D: Schubkarren) v kruiwagen m. korte bomen en vaste kom t.b.v. grondwerk

sjoef kk\ v  (mv. sjoefte) schoft, schouder van een viervoeter

sjoeffel kk\ v (sjoeffele-sjufelke) -1 schoffel  (tuingereedschap) –2 schoep v. waterrad [O] →sjoep

sjoeffele kk\ zw.ww schoffelen

sjoefhuègde kk\ \ v schouderhoogte

sjoefte kk\ zw.ww hard werken, syn. maore, sjinne, poejakke  →morkse

sjoekkelaat kk\ \ m.stofn. chocolade

sjoekkelaetsje kk\ \ o.vkw chocolaatje, stukje chocolade

sjoekkelate kk\ \ bn.stofn. chocoladen, gemaakt van chocolade

sjoel lk\ v (sjoele-sjuulke) –1 schoer, stortbui, plensbui; syn. sjtortbuuj: ’n sjoel rege –2 grote hoeveelheid, schuif: ’n sjoel beer, ’n sjoel geld

I sjoele kk\ zw.ww sjoelen/sjoelbakken

II sjoele lk~ zw.ww schuilen

sjoelkelder lk~ \ m schuilkelder of onderaardse ruimte (in mergelgroeve of –grot) om in te schuilen tegen luchtbombardementen

sjoem lk~ m –1 schuim –2 slecht volk, uitschot  →krauw

sjoemblösser lk~ \\ m schuimblusser

sjoeme  lk\ (ook: sjume) zw.ww schuimen

sjoemele kk\  (D) zw.ww sjoemelen, flessen, zwendelen, syn. foetele, zjwiendele

sjoemlepel lk\ ~ m schuimlepel

sjoem۰plestiek lk~ \\ m schuimplastic

sjoem۰pletsj lk~ \ v schuimspaan; spatel om overtollig schuim van bier te verwijderen; ...wien lk~ m schuimwijn

sjoenkele lk\ (D:schunkeln) zittend, arm in arm, heen en weer schommelen, wiegelen of deinen

sjoep [M/J] kk\ v schoep v. waterrad; [O: sjoeffel]

sjoeperaad kk\\ ~ o schoepenrad,  rad in watermolen; syn. meuleraad, sjöpraad

sjoerbeursjtel lk~ lk~ schuurborstel

sjoere lk~ zw.ww schuren

sjoer۰mesjien lk~ \lk\ o schuurmachine; ...paol  \ schuurpaal, schurkpaal (voor vee in ’t weiland); ...pepier \ lk~ o schuurpapier;

sjoes kk\ m (sjoes-sjoeske) pils met scheut donker bier

sjoester kk\ [M] (D:Schuster) m (sjoestersj-sjuusterke) schoenmaker; [O:sjoester lk\] ; [J: sjoon(s)meker]

sjoestere kk\ [M]; [O:sjoestere] lk\  zw.ww –1 schoenen herstellen; -2 klungelen, flansen →fiesternölle

sjoevere lk~ (D:schau(d)ern, A:schuddere) zw.ww huiveren, rillen, syn: griezele, razele, riere

sjoevering lk~ \ v (sjoeveringe-sjoeveringske) huivering, rilling

sjoevertig lk~  bn huiverig, rillerig

sjoew lk~ bn.bw. –1 angstaanjagend, onguur,: dao leep ‘ne sjoewe keel in d’n Teğğert –2 guur, onguur, bar (van het weer): blief mer binne, ’t ies sjoew boete –3 lelijk, onooglijk

sjoewe kk\ m lelijke vent, angstaanjagend personage, syn. werewouf

sjoğğel \ (ook:sjokkel) v (sjoğğele-sjöğğelke) schommel (speeltoestel)

sjoğğel۰peerd \\ ~* (ook: sjokkelpeerd) o hobbelpaard, syn:hoebbelpeerd (speelgoed); ...sjtool \ m schommelstoel

sjojer \ m (mv. sjojersj) schooier, aartsdeugniet, schelm, syn. laegluiper

sjokemel \ \ m chocomel, chocolademelk

sjokkenere \ \ (ook: sjokkere)  \ \ zw.ww (Fr:choquer) schokkeren; schimpend, pijnlijk, aanstootgevend beledigen, pijnlijk treffen

sjol \ (sjolle-sjölke) –1 m schol (platvis) – 2 v ijsschots, syn: (ies)sjots –3 v honingraat

sjöld ~ schuld –1 (mv.sjölde) v financiële verplichting –2 (g.mv) bw verantwoordelijkheid

sjöldbekintenis ~ \ (r.k.) v schuldbekentenis, schuldbelijdenis

sjöldig \\ bn schuldig

sjöld۰jas ~ \ m schuldenaar syn: poefjas; ...priej kk\ v schuldenares syn: poefmedam, poefpriej

sjolk \∂ (sjolke-sjölkske) m schort

sjolkesjtof \∂ \ (g.mv) m schortenbont →kattenaat

sjölp ~∂ v (sjölpe-sjölpke) schulp, schelp: hae kroop in zien sjölp

sjoof \ [M/J] v (sjove-sjeufke) schoof; [O: →sjouf]

sjoon \ m (sjeun [O: sjoon]-sjeuneke) schoen

sjoons۰beursjtel \ \ m schoenborstel; ...doas \ v schoenendoos; ...klómp ~ m schoenklomp; ...lap \ m schoenzool; ...lepel ~ schoenlepel syn. aantrèkker; ...meker ~ [J] m schoenmaker →sjoester; ...reem \ [O] m (K:Schohnsreem) schoenriem, leren schoenvetersyn:→riejsjtartel; (...)wieks m schoensmeer; [J:sjoonssjmeer] (K: Schohwichs)

sjoos \ (Fr:chose) v gedoe, syn: gedoons: verrèk mèt de ganse sjoos

sjoot ~* o (sjoter*-sjeutsje*) (as)lade

sjop \ o (sjoppe-sjöpke) schobbe, berging, afdak: de sjöppe hange ónder ‘t sjop [O:sjoppes]

sjöp \ v (sjöppe-sjöpke) schop (graafwerktuig) spade

sjöp-ies \ lk~ o schepijs, onverpakt consumptie-ijs

sjöpke \ o.vkw (sjöpkes) –1 klein drinkglas (Th.D: halve pint) –2 maatschepje (bep. hoeveelheid): drie sjöpkes koffie op de pot doon

sjöpnèt \ \ o schepnet

sjöppe \ I zw.ww scheppen, met een schep of lepel iets uithalen en elders deponeren II st.ww (sjöp-sjeep-gesjaope) scheppen, creëren III v (mv) schoppen, benaming voor de zwarte, schopvormige speelkaart in het kaartspel: hae houw ‘nen troevemiezel: sjöppenaos, sjöppekeuning, sjöppedam en sjöppeboer

sjöpper \ m (mv. sjöppersj) –1 schepper, maker, creator –2 (r.k.) Schepper, de Almachtige

sjöppesjteel \ \ m steel v.e.spade

sjöpping \ v schepping, het geschapene

sjöppingsverhaol \ \~ o scheppingsverhaal

sjöpraad \ ~ o scheprad van een watermolen syn. meuleraad, sjoeperaad

sjöpsel \ o (sjöpsele-sjöpselke) schepsel, levend wezen; syn. →weze ~

sjorem ~ o schorem, gepeupel →krauw

sjörf ~∂ o (g.mv) schurft –1 besmettelijke huidziekte, syn. krets –2 hekel, afkeer: dao höb iech ’t sjörf aan

sjörge \∂ zw.ww schurgen, sjouwen, kruien

sjör(g)skar \∂ \ v kruiwagen m. lange bomen zonder zijwanden (open laadvlak) (K: Schörreskaar)

sjörk ~∂ m (sjörke-sjörkske) schurk, snoodaard, syn: sjlechreem

sjorsj \ v (mv.sjorsje) schors v.boom, bast

sjorsje \ zw.ww schorsen, lidmaatschap v.e. vereniging tijdelijk ontnemen

sjorsjeneer \ \ v (sjorsjenere-sjorsjeneerke) schorseneer

sjot \ o (sjotte-sjötsje) schot, planken afsluiting

sjöt –1 schut (i.s.m. voor ...): doe höb iech veur sjöt gesjtange –2 m (mv.sjötte) schutter, beschermer, lid v.e. schutterij

sjötblaad \ ~ o schutblad; beschermende omslag

sjotel ~ v (sjotele-sjeutelke) schotel, ronde of ovale schaal –2 (verk.vorm van) schotelantenne

sjotelrèk ~\ v bordenrek

sjotel(s)۰krièmer ~ \ [O] m verkoper, leurder met serviesgoed; ...plak \ m vaatdoek; ...water ~ o -1 afwaswater syn:  sjpeulwater –2 smakeloze  drank i.c. slappe koffie; ...wermer  m schotelwarmer, rechaud

sjötkleur \ \ v schutkleur

sjots I v schots, plat stuk drijvend ijs, syn: sjol; II bw schots, wanordelijk (alleen i.s.m. ... en scheef)

sjötspetroan \ \\ m (r.k.) schutspatroon, beschermheilige

sjotte \ zw.ww (balletje) trappen: die jónge waore op de sjpeelplaats get aan ‘t sjotte

sjöttebeer \ \ o vat bier dat aan de ‘sjötte’ wordt aangeboden

sjötter \ m (sjöttersj-sjötterke) schutter, hij die schiet

sjöttere \ zw.ww schutteren, stuntelen, onhandig of onbeholpen bezig zijn

sjötteriej v (sjötterieje-sjötteriejke) schutterij

sjöttersj۰fiès \ \ o schuttersfeest; feestelijke schietwedstrijd van een schutterij of bond van schutterijen; ...keuning ~ m schutterskoning; ...keuningin ~ \  v  schutterskoningin; ...pöt m schuttersput, schietkuil

sjottes \ [O] (Th.D) m (bep. dans) Schotse driepas (wals)

sjötting \ v  (sjöttinge-sjöttingske) schutting, planken omheining

sjouf ~ [O] v (mv. sjouve \) schoof (→Th.D: uitgehekeld stro) (i.s.m. op ... lèğğe): opbaren van een lijk

sjoutere ~ [O] zw.ww rumoerig domme praat uitkramen

sjouw \ v (sjouwe-sjuike) schouw –1 schoorsteenmantel –2 rookkanaal –3 schoorsteen op het dak

sjouwburg \ ~∂ m schouwburg

sjouwegek \ \ m beweegbare schoorsteenkap, gek

sjouwer ~ v (sjouwersj-sjuijerke) schouder

sjouwer۰blaad ~ ~ o schouderblad; ...plak \ m schouderdoek, omslagdoek; ...sjink ~ v schouderham; ...sjpek \ o schouderspek; ...sjtök \ o schouderstuk; ...völling \ v schoudervulling; ...wörp ~∂ m schouderworp

sjouwevaeger \ \ m schoorsteenveger

sjouwsjpel \ ~ o schouwspel; [O:sjouwsjpeel]

sjpaak ~ bw –1 mis, verkeerd, spaak (alleen i.s.m. loupe): dat geit sjpaak loupe; -2 karig, ontoereikend (Th.D )[O]  syn. →kremp

sjpaanplaat \ ~ v stofn. spaan(der)plaat

sjpaar۰bank \ ~ v spaarbank; ...bankbeukske ~ \ o.vkw spaarbankboekje; ...breef \ m spaarbrief; ...kluup \ v een, in ’n stamcafé gevestigde, club van spaarders, die ingevolge ’n overeenkomst, ’n periodieke bijdrage storten in ’n jaarkas; ...verke ~∂ o spaarvarken; ...vlam \ v ontstekingsvlammetje bij kook- of verwarmingstoestel

sjpaelselke \ o.vkw speeltje

sjpalke ~∂ zw.ww spalken

sjpan ~ o (sjpander) span, twee of meer voorgespannen trekdieren

sjpan۰deenste ~ \ mv spandiensten; ...dook \ o spandoek

sjpang \ v (sjpange ~ -sjpengske) speld

sjpange ~ zw.ww (vast)spelden

sjpange۰kop ~ \ m speldenkop of -knop: ’t waor mer get wie ‘ne sjpangekop; ...kösse \ o speldenkussen

sjpanhout \~ o spanhout, wartel

sjpanjelèt ~\\ v spanjolet, draairoede syn: vinsterpómp

sjpanne \ spannen [O/M: st.ww (sjpan-sjpón-gesjpanne]; [J: zw.ww] 

sjpanreem \ \ m spanriem

sjpant ~ o spant, rib of spar v.e. dak →gebónt

sjpanzaeg \ \ v spanzaag

sjpaor ~ →sjpoor ~

sjpäöre \ [O/M] zw.ww speuren [J: sjpeure]

sjpäör۰hónd \ ~ m speurhond; ...toch \ m  speurtocht

sjpar I m (sjparre, sjperke) spar, naaldboom II v [O] (Th.D) lengtemaat, afstand tussen gestrekte duim en wijsvinger         

sjpare \ zw.ww sparen –1 niet verteren -2 verzamelen –3 vrijwaren

sjpartele \ zw.ww spartelen

sjpas \ (D:Spass) m (g.mv) pret, plezier, jool, schik, lol; syn: plezeer

sjpas۰park \ ~* o pretpark; ...uigskes \ vkw.mv pretoogjes; ...vogel ~ m komiek, grappenmaker, syn: grappemeker

sjpat \ m (sjpatte-sjpetsje) spat, spetter syn. sjpetter

sjpat۰aor \ \ v spatader; ...bord \ o spatbord

sjpatte \ zw.ww spatten, spetteren syn: sjpettere

sjpech \ m (sjpechte-sjpechske) specht

sjpeel ~ [O] o I [M/J: sjpel] (sjpelder-sjpeelke) spel –1 bezigheid tot vermaak, partij die men speelt –2 kaartspel: gaef miech ins e sjpeel kaarte; II speling, speelruimte: gaef miech get sjpeel; [M/J: sjpeling]

sjpeel۰doas ~ \ v speeldoos; ...good ~\ o speelgoed; ...hal \ v speelhal; ...kazino \\\ o speelcasino ...plaats \ v speelplaats; ...ruumte lk\  v speelruimte

sjpeels ~ bn.bw speels

sjpeel۰sjöld ~~ v speelschuld; ...taofel \ v speeltafel; ...tied lk~ m speeltijd; ...werk ~∂ o speelwerk, mechanisme van een klok dat het slagwerk regelt              

sjpeenverke \ ~∂  o speenvarken

sjpegel \ m (sjpegele-sjpegelke) spiegel

sjpegele \ zw.ww spiegelen

sjpegel۰ei \ ~ o –1 spiegelei –2 handzaam bord met verkeersteken; ...glaas ~ o spiegelglas; ...palies \~ o spiegelpaleis; ...roet lk~ v spiegelruit; ...sjrief kk\ o spiegelschrift

sjpeik ~ -1 m (g.mv) [O:sjpeikel]; spikkel, weer, schimmel- of vochtvlekken in stof of spiegel; syn: waer -2 v (sjpeike-sjpeikske) spaak (in wiel)

sjpek \ -1 o stofn. (g.mv.) spek, vetlaag –2 m (sjpekke-sjpekske) sponsachtig (op spek gelijkend) smeltend snoepgoed (vaak in ruitvorm)

sjpek۰bökkem m spekbokking, grote, vette bokking; ...brao \ m  stuk gebraden spek; ...juud kk\ m spekjood, jood die zich niet houdt aan de rituele voorschriften

sjpekke \ zw.ww spekken: hae haet jaorelank de kas gesjpek

sjpek۰koep \ lk~ v spekkuip; ...kook \ m spekkoek; ...laog \ v speklaag, mergellaag in bakstenen huis; ...nak \ m speknek, dikke, vette nek; ...sjtein ~ m.stofn. speksteen

sjpektakel \ ~ o -1 spektakel, schouwspel, vertoning -2 (ook:pesjtakel) lawaai, rumoer, syn: geraos, geroesj, kebaal, leve, lewej, redauw, rement, remptemp, sjendaal

I sjpektakelaer \ ~ \ \ m (sjpektakelaere-sjpektakelaerke) lawaaimaker

II sjpektakelaer  \ \ \ \  bn.bw spectulair, opzienbarend

sjpektakele \ ~  zw.ww lawaaien; syn: baljoene, sjendale, rebente, remente, remptempe

sjpektakelsjtök \ ~ \ \ o spektakelstuk, opzienbarend toneelstuk

sjpek۰zjwaarsj \ \ v spekzwoerd; ...zool ~* m spekzool

sjpel ~ [M/J]  o spel; [O: sjpeel]

sjpelbreker ~ ~* m spelbreker

sjpele ~ zw.ww spelen

sjpeleer \ \ o (sjpelere, sjpeleerke) spalier, hekwerk t.b.v. boomgeleiding

sjpeleerboum \\ ~ m leiboom syn.leijboum

sjpeleman ~ ~ m ronddraaiende nokkenas in molen

sjpelenderwies ~ lk\ bw spelenderwijs, al spelend syn: sjpelentaere

sjpeler ~\ m (sjpelersj-sjpelerke) speler

sjpelig \\ bn paardriftig bij dieren, tochtig, syn. luipsj, brónstig

sjpeling ~\ v speling -1 speelruimte –2 afwijking v.d. algemene kenmerken

sjpelle \ zw.ww spellen

sjpelling \ v spelling, schrijfwijze syn. sjriefwies lk\lk\

sjpelreigel ~ ~ v spelregel

sjpelt ~ v.stofn. (g.mv) spelt, grove tarwe (graansoort)

sjpendere \ \ [O (Th.D): sjplendere] zw.ww spenderen, besteden

sjpenzele ~ mv.verz.n. kramerij, negotie, gezamenlijke kleine voorwerpen voor huiselijk gebruik

sjpenzelekrièmer ~ \ m (mars)kramer → kink ~

sjpenzer ~ m (sjpenzersj-sjpenzerke) spencer, trui zonder mouwen met V-hals

sjperma \\ o (g.mv) sperma, mannelijk zaad

sjperoer \ lk\ o speruur

sjperre \ zw.ww sperren

sjpertied \ lk~ m spertijd

sjpervel [O: sjpelver] ~∂ m plakijzer, pleistertroffel, opzet-ijzer voor specie, syn: plekiezer

sjperwer \∂ m (sjperwersj-sjperwerke) sperwer (roofvogel/stootvogel)

sjperzieboan \ kk\ \ v sperzieboon

sjpetter \ m (sjpettersj-sjpetterke) –1 spetter, spat –2 aantrekkelijke, knappe jongeman of -vrouw

sjpettere \ zw.ww spetteren, spatten syn: sjpatte

sjpeul \ m verz.n. afwas, vaat

sjpeulbak \ \ m afwasbak –1 spoelbak aan buffet (t.b.v. glazen) –2 wasplaats aan rivier t.b.v. wasgoed: Achter de Erke ies de sjpeulbak aan de Geul obbenuujts opgemetseld

sjpeule \ zw.ww spoelen, afwassen

sjpeuling \v spoeling

sjpeul۰mesjien \ \lk\ o afwasmachine, vaatwasser; ...trap \ m spoeltrap, trap aan rivier bij ‘n  ‘sjpeulbak’; ...vrouw \ v vrouw belast met de afwas; ...water  ~ o afwaswater

sjpie kk\ v (sjpieje-sjpiejke) spie, kleine kiel, kleine wig

sjpiej kk\ m –1 spuug, speeksel –2 braaksel, overgeefsel syn. kots

sjpiejdoas kk\ \ v zeveraar syn. →zeiveraer

sjpieje kk\ zw.ww –1 spugen –2 braken,  overgeven, syn: euvergeve, giebbele, göbbele, kotse

sjpiek kk\ [O] v verz.n. de afvalschilfers (zemelen) bij het wannen van graan, (Lat: spica) (Th.D)

sjpiekbreefke kk\ \ o.vkw spiekbriefje

sjpieke           kk\ zw.ww spieken syn. aafkieke

sjpieker lk~ m graanzolder of –vliering (D: Speicher)

sjpiekert lk~ m (gevlekte) huisduif

sjpiekkel kk\ m (sjpiekkele-sjpiekkelke) spikkel, vlekje, onregelmatige stippel; syn: sjtiep, tieppel, sjtieppel

sjpiekkelant kk\ ~ m speculant

sjpiekkeleeriezer kk\ \ lk~ o brilletje (scherts.)

sjpiekkeleerpiemel kk\ \ kk\ m (scherts.) klein mannelijk geslachtsdeel       

sjpiekkelere kk\ \ zw.ww speculeren, gluren, syn. →sjpienze

sjpiekolie kk\ ~\ m spijkolie, lavendelolie

sjpiel lk\ m (sjpiele-sjpielke) spijl

sjpièn(sel) \ m verz.n. spaan, spaanders, houtsnippers (houtafval)

sjpienze lk\ zw.ww spieden, gluren, azen, vlassen, uitzien naar, syn: gaapsje, loensje, loere, naze, oetsjpiekkelere, sjnautse, sjpiekkelere, sjpienze,

sjpier lk~ v (sjpiere-sjpierke) spier –1 beweegbare weefselstreng, →moeskele –2 spriet, halm, scheut: gaef miech twiè sjpier sjpoor

sjpierkrach lk~ \  v spierkracht

sjpierling kk\ \ m –1 spiering –2 mager persoon

sjpier۰pien lk~lk\ v spierpijn; ...wiet kk\  bn spierwit

I sjpies kk\ v (sjpieze-sjpieske) spies

II sjpies lk\ -1 m (g.mv) metselspecie, cementmortel -2 v (sjpieze-sjpieske) vruchtenvla als beleg of vulling voor vlaai of gebak

sjpies۰bak lk\ \ m speciebak, bak waarin de specie gedragen wordt door de opperman; ...koep lk~ v speciekuip

sjpiet lk~ m  (g.mv) spijt –1 gevoel van  leedwezen: iech höb sjpiet tot iech dat neet gegolle höb -2 berouw: hae haet sjpiet euver zien zung

sjpiete lk~ wk.st.ww (sjpiet-sjpeet-gesjpete) spijten

sjpietig lk~ bn.bw spijtig, jammer syn. jaomer

sjpiets kk\ I bn.bw –1 spits, puntig 2 vernuftig, scherpzinnig –3 klaar (i.s.m. get ... kriege of make) dae maak get sjpiets; syn. vaerdig, paraat II m (sjpietse-sjpietske) spits -1 scherp, puntig uiteinde, -2 top syn. tuup  -3 spitshond, keeshond –4 mid(den)voor in voetbalteam

sjpietse kk\  zw.ww spitsen I –1 lett. spitsvormig maken, scherpen –2 fig (i.s.m. de oare ...) scherp luisteren II wk bij voorbaat op verheugen: dao bin iech miech al ’n week op aan ‘t sjpietse

sjpiets۰kuèl kk\ \ m spitskool; ...moes lk~ v spitsmuis; ...moos \ o gekookte spitskool; ...muzer lk\ m snuffelaar; ...naas \ v spitsneus

...oer lk\ o spitsuur; ...plökker \ m bedrieger, deugniet; ...roow \ v spitsroede; ...venger \ m mager persoon m. bleek gezicht, syn: boanesjtek, läöres, panlat, piezel, sjlungel, sjmaalbetser, sjmeel, sjpierling, sjpindleech, sjrankel

sjpikkelaas \ ~ m stofn. speculaas [O: sjpikkelasie]

sjpikkelaeske \ ~ o.vkw speculaasje

sjpikkelaseman \ ~ ~m speculaaspop

sjpil \ v (sjpille-sjpilke) spil –1 v pin, cilinder of as –2 m centrale middenspeler bij voetbal

sjpille۰bein \ \ mv spillebenen, dunne benen; ...grits (Th.D) o vingertolletje (kinderspeelgoed)

sjpin \ v (sjpinne-sjpinneke) spin –1 geleedpotig diertje –2 spinde, provisiekast (vaak onder trap in de gang –3 tengere vrouw

sjpinaol [O] (Th.D) o sterk schoenmakersgaren

sjpinaze \ ~ \ [O/M] v spinazie (moesplant); [J]: sjpinazie

sjpindleech ~ \ (Th.D) (v.spindel) o –1 waslont op stok (voor het aansteken van kaarsen) –2 (scherts.) zeer mager persoon, syn. → sjpietsvenger

sjpin-gewaef \ \ [O] o spinneweb; [M/J: sjpinnewèb]

sjpinne \ zw.ww spinnen -1 uit vezels door draaien een draad vormen –2 snorrend geluidmaken van katten          -3 klemmen van raam of deur

sjpinne۰jeger \ ~* m ragebol; ...kop \ m –1 vervelend, nuffig, ondeugend meisje –2 suikerspin (kermislekkernij v. kokos en suiker);

...wèb \ [M/J] v spinnenweb; [O:sjpin-gewaef];  ...wiel kk\ [J] o spinnewiel [O/M: sjpool]

sjpint ~ o spint –1 het zachte hout van de buitenste, nog niet rijpe, jaarring v.e. boom  -2 aantasting van hout (zwarte vlekken) door weersinvloeden 

sjpioan \ \ [O/M] m (sjpioane-sjpiunneke) spion; [J]: sjpión)

sjpionere \ \ zw.ww spioneren

sjpiraal \ \ v (sjpirale-sjpiraelke) spiraal

sjpiretes \ m stofn. spiritus

sjpissiaal  \ \  bn.bw speciaal

sjpissialiteit \ \\ ~ v specialiteit

sjpissializere \ \\ \ zw.ww specialiseren

sjpit \ o spit –1 rugpijn –2 puntige staaf (waaraan stukjes vlees om te braden)

sjpleet: ~ m (sjplete-sjpleetsje) spleet –1 gespleten opening –2 kier, reet syn: reets

sjpleetoug ~ \ o spleetoog

sjpliete lk~ st.ww splijten, syn: sjplietse, kleve, riete

sjpliet۰ert kk\ \  v spliterwt; ...pen \  v splitpen; ...rok \ m splitrok

sjplietse kk\ zw.ww splitsen -1 verdelen syn. verdeile –2 wk uiteengaan syn. oetereingoon –3 splijten syn: sjpliete

sjplietsing kk\ v (sjplietsinge-sjplietsingske) splitsing

sjplintere ~ zw.ww splinteren

sjplinter۰nuuj ~ kk\ bn splinternieuw, gloednieuw, syn: vónkelnuuj, hagelnuuj; ...pertiej \ kk\ v splinterpartij

sjpoak \ o (sjpoake-sjpuèkske) spook;  syn. gesjpens

sjpoak۰hoes \ lk~ o spookhuis; ...kesjtièl \ \ o spookslot; ...riejer lk~ m spookrijder; ...sjeep ~ o spookschip (→De Vliegende Hollander (de sage van Limburg))

sjpoeze lk\ zw.ww –1 blazen als kwade katten -2 sputterend bezwaren uiten

sjpöl ~ o verz.n. goed(je), waar, boeltje: dat ies good sjpöl

sjpole \ zw.ww spoelen, op ’n spoel winden

sjpölle \ mv spullen, bezittingen, voorwerpen

sjpón \ v (sjpónne-sjpunneke) spon, houten stop van een vulgat

sjpónlook \ ~* o spongat, vulgat in vat of ton, syn: völlook

sjpónning  \ v sponning, richel/groeve aan ’n duig of plank

sjpóns ~ v (sjpónse-sjpunske) spons

sjpónzer ~ m (sjpónzersj-spónzerke) sponsor, geldschieter

sjpool \ v (sjpeul-sjpeulke) –1 spoel, klos –2 spinnewiel, [J]: sjpinnewiel

sjpoor ~* o I –1 Nederlandse Spoorwegen (bedrijf) hae haet 40 jaor op ’t sjpoor gewèrk –2 (mv. sjpore)  baanvak v.d. spoorwegen: me maog neet op ’t sjpoor loupe II (sjpore*-sjpeurke*) achtergelaten indruk of afdruk III zeer klein bestanddeel v.e. stof  IV prei (groentesoort): hool miech ins twiè sjpier sjpoor V –1 puntige metalen stift –2 doornachtige uitwas aan poten van mann. hoenderachtigen

sjpoor۰beukske ~* \\ o.vkw spoorboekje; ...bröğ \ v spoorbrug

sjpore ~* zw.ww sporen ( o.a. van wielen), in één lijn lopen

sjport \ I m –1 (mv.sjporte) lichamelijke ontspanning of aktiviteit –2 v hebbelijkheid, aanwensel: dao maak hae ummer gaer ’n sjport van II [J] m (sjporte-sjpörtsje) trede v.e.ladder; [O/M]: sjproot*

sjpört \ m spurt, sprint syn. sjprint

sjporte \ zw.ww sporten

sjpörte \ zw.ww spurten, sprinten

sjport۰humme \ ~ o sporthemd; ...sjoal \ v sportschool; ...sjoon \ m sportschoen; ...tesj \ v sporttas; ...wagel ~ m sportwagen; ...zjoernalis kk\ \\ m sportjournalist; ...zök \ v sportkous

sjpot \ spot –1 m verz.n. smalende, lachwekkende uiting, hoon –2 [J] m (sjpotte-sjpötsje) reclamebeeld

sjpotpries \ lk~ m spotprijs

sjpotte \ zw.ww spotten -1 schimpen, honen –2 signaleren, kritisch waarnemen

sjpotvogel \ ~ m –1 vogel, die (misleidende) geluiden nabootst –2 spotzuchtig persoon

sjpouw \ v (mv. sjpouwe) spouw, luchtruimte tussen buiten- en binnenmuur

sjpouw۰iezer \ lk~ o spouwanker; ...moer lk~ v spouwmuur

sjpowe \\ [M] [O:sjpo] [J:sjpoje] wk.zw.ww z. haasten, opschieten: iech mót miech sjpowe um op tied dao te zin; syn: avvensere, hajje, iele,  I jage, persere, reppe, touwe ; vörraanmake

sjpraeke ~ →sjpreke

sjprank ~ v (sjpranke/sjprenk-sjprenkske) sprank, sprenkel, vonk

sjpraok \ v (g.mv) spraak –1 het spreken –2 spraakvermogen –3 wijze van spreken, mondeling taalgebruik

sjpraoke v sprake: dao ies gein sjpraoke van...

sjpraok۰gebruuk \ lk~ o spraakgebruik; ...kuns ~ v spraakkunst, grammatica

sjpreekbuus ~* lk\ v spreekbuis; ...iezer lk~ o microfoon, spreekijzer, lulijzer syn. löliezer; ...kamer ~ v spreekkamer; ...koar \ o spreekkoor; ...oer lk\ o spreekuur; ...sjtum \ v spreekstem; ...tied lk~ m spreektijd; ...woord ~ o spreekwoord

sjpreij  \ v (sjpreije-sjpreijke) sprei, sierdek

sjpreije  \ zw.ww spreiden

sjpreke ~* onr.st.ww (sjpreek-sjpriek-sjprook-gesjproke) spreken, taalklanken vormen

sjprekend ~ bn.bw sprekend: dat maedsje ies sjprekend de mam

sjpreker ~* m (mv.sjprekersj) spreker

sjpreuk \ v (mv.sjpreuke) spreuk, zegswijze syn. zèğswies

sjprewietse \ kk\ (ook:sjperwietse/ sjpergietse) mv fratsen

sjprewietsemeker \ kk\ ~ m fratsenmaker, hofnar

sjprièf \ v (sjpriève-sjprièfke) spreeuw

sjpriet kk\ I v (sjpriete-sjprietsje) –1 spruit, halm –2 voelhoorn van ‘n insect II stofn. (g.mv) brandstof,  benzine

sjpriets kk\ v (sjprietse-sjprietske) –1 sprits (gebak/koekje) –2 spuit(apparaat)

sjprietse kk\ zw.ww spuiten met een fijn straaltje

sjprièvekenón \ \\ o spreeuwenkanon

sjpringe ~ st.ww springen

sjpring۰kösse \ \ o springkussen; ...peerd ~* v springpaard ...persessie \ \\  (r.k.) v springprocessie (te Echternach); ...vaer v springveer

sjprinkele ~\\ zw.ww sprenkelen

sjprinkhaan ~ \ m sprinkhaan (insect)

sjprint ~ m sprint, spurt syn. sjpört

sjproeje  kk\  zw.ww sproeien

sjproejmesjien kk\ \ lk\ o sproeimachine

sjproete lk~ mv. verz.n spruitkool, spruiten

sjprokkele \ zw.ww sprokkelen, afgevallen takjes verzamelen

sjprokkelmaond \ \ m sprokkelmaand, februari

sjprookje \ [J] o.vkw sprookje

sjproot ~* m (sjprote*-sjpreutsje*) sport v.e.  ladder;  [J: sjport]

sjprotel \ v (sjprotele-sjpreutelke) sproet

sjpruits ~ v  (sjpruitse-sjpruitske) gietemmer m. sproeier; grote gieter

sjpruitse ~ zw.ww besproeien met gieter

sjprunk ~ m (sjprung \ -sjprungske \)  -1 sprong –2 starthouding, op het punt staan om ... : zie sjtóng op sjprunk te vertrèkke –3 stoep (verhard pad) tussen hoeve en mestvaalt –4 plaats waar wegen zich splitsen: veurbie daen driè kómp g’r aan ‘ne veersjprunk. –5 vooruitstekend deel v.e. gevel –6 [O] bron

sjpuit ~ v (sjpuite-sjpuitsje) spuit

sjpuitbös ~ \ v spuitbus

sjpuite ~ onr.st.ww (sjpuit-sjpöt-sjpoot-gesjpote) spuiten

sjpuitwater ~ ~ o koolzuurhoud. mineraalwater: allewiel weurt sjpuitwater meistal sjpa-water geneump

sjraag \ v (sjrage-sjraegske) schraag, zaagbok

sjraap ~ o schraapijzer, schraapmes

sjrabbe \ zw.ww schrabben v. knolgewassen, schrappen, krabben, schrapen, syn: sjrape (K: schrabbe)

sjraeg \ bn.bw schraag, schuin

sjrage \ zw.ww stutten, ondersteunen, syn: sjtiepe 

sjrank ~ v (sjranke-sjrenkske) schrank,  opvouwbare schraag

sjrankel ~\ m (sjrankele-sjrenkelke) mager mens of onvolgroeide boom 

sjranse ~ [J] zw.ww schransen, schrokken, veel eten, syn.→ aankiele

sjraol \ bn.bw schraal -1 koud en guur: 'ne sjraole wind -2 onvruchtbaar (v. landbouwgrond)

sjraom \ m (sjräöm-sjräömke) schram, kras, streep, schreef: doe geis euver de sjraom; [O: kreits]; [J: sjram]  

sjräöme \ o (uitdrukking bij) kaartspel syn: toeppe

sjrap \ bw schrap; (i.s.m. ziech ... zètte)

sjrape ~ zw.ww schrapen, afkrabben, syn: sjrabbe

sjraper ~ m (sjrapersj-sjraperke) –1 schraapijzer –2 gierigaard, vrek, syn: fenningefötser, nejje, sentebieter

sjrapnel \ \ (E:shrapnel) v –1 schraapster,  hebberige magere lelijke vrouw; syn: sjrep -2 granaatkartets

sjrappe \ zw.ww schrappen, doorhalen

sjrauw ~ bn  lelijk syn: sjoew -1 guur (v.weer) -2 onvriendelijk, nors, stuurs, bars (v.personen) syn.pröpsj

sjravelaer ~\\ m persoon die zich moeizaam, onbeholpen voortbeweegt, syn. hampelaer, wemelaer

sjravele ~ (A: schravele)  (D:krabbeln) zw.ww (frequent.v.) schraven, schrapen, scharrelen, krabbelen, syn: sjarrele -1 moeizaam, onbeholpen voortbewegen of bezig zijn, strompelen; syn: sjtrómpele –2 woelen (bv. in bed) syn: graansjele -3 niet serieus verkering hebben, flirten: ze vrieje nog neet, ze sjravele mer get –4 onhandig werken; syn: tapere

sjravel۰gool ~ \ v frommeldoelpunt, klutsgoal

...vot \ v onrustig, beweeglijk persoon, syn. wemel

sjrej ~ [O/M] m (sjrej \ -sjrejke) schreeuw, gil; [J: sjrièf]

sjrel ~ bn.bw schril, schreeuwerig syn: sjrièvetig

sjrep \ v  schraapzuchtig, inhalig, oud vrouwtje; syn: sjrapnel

sjrief kk\ o schrift –1 het schrijven –2 handschrift -3 (sjriefter-sjriefke) cahier, schrijfboek

sjrièf m (sjriève-sjièfke) schreeuw, gil; [O: sjrej]

sjriefgeld lk\ ~ o schrijfgeld, registratiekosten, leges bij notaris; syn: [O:kwoadgeld]

sjriefgelièrde kk\ \ m schriftgeleerde

sjrief۰lètter lk\ \ v schrijfletter; ...sjrief kk\ o -1 schrijfcahier –2 geschreven tekst t.g.o.v drukschrift;  ...taal \ v schrijftaal

sjrieftelek kk\  bn.bw schriftelijk

sjriefwies lk\ lk\ v schrijfwijze

sjriek kk\ m (g.mv) schrik

sjriek۰draod kk\ \ m schrikdraad; ...echtig bn.bw schrikachtig

sjriekke kk\ I st.ww schrikken, door plotseling angstgevoel bevangen worden II zw.ww (sjriekde-gesjriek) plotseling afkoelen of verhitten

sjriekkeljaor kk\ \ o schrikkeljaar

sjrieksjoon kk\ \ [O] (Th.D) [D:Schlittschuh) m schrikschoen, schaats

sjrièm \ m (sjrième-sjrièmke) schram, kras, oppervlakkige huidverwonding of beschadiging van glad oppervlak, syn: krets

sjrien lk~ m (mv.sjriene) schrijn –1 dood(s)kist, syn:. zerk –2 (r.k.) relikwieënkastje

sjriene۰meker lk~ ~* [O] m maker van dood(s)kisten; ...wèrker ~∂ [O/M] m schrijnwerker, meubelmaker, syn: muibelmeker

sjrieve lk~ st.ww -1 schrijven, schriftelijk weergeven –2 wk: heten (v.familienaam): wie sjriefs doe diech?  syn:heisje

sjriève \ zw.ww schreeuwen

sjrièver(t) \ m (sjrièverte-sjrièverke) schreeuwerd, schreeuwlelijk

sjrieves lk~  (g.mv) o schrijven, geschreven stuk, brief

sjrièvetig \ bn schreeuwerig syn: sjrel

sjroap \ (Fr:sirope) m stofn. (kindertaal: sjruèpke) siroop, stroop

sjroap۰febriek \ kk\ v stroopfabriek

sjroaps۰baar \ \ v grote (voorraad)pot voor stroop; ...doas \ v stroopdoos (v.karton); ...döppe \ strooppot (v.blik);

sjroap۰sjmere           \ ~ zw.ww (alleen onbep. wijs) strooplikken, vleien, flemen, syn. fiènsele; ...sjtoker ~* m stroopstoker

sjroaps۰moel \ lk\ v strooptoet, met stroop besmeurde mond (kind); ...sjmouwer ~ v stroopboterham; ...weffelke \ o.vkw stroopwafeltje

sjroebbe kk\ zw.ww schrobben

sjroebbel kk\ v grote hoeveelheid i.c. groot geldbedrag  

sjroeb۰beursjtel  kk\ ~ m schrobborstel; ...pöt \ m schrobput, zinkput; ...zaeg \ v schrobzaag, smalle puntig toelopende (hand)zaag) syn. sjtoatzaeg

sjroef lk\ v schroef

sjroef۰bank lk\ ~ v schroefbank; ...blaad ~ o schroefblad; ...draod \ m schroefdraad; ...nagel ~ m schroefnagel, grote houtschroef; ...sjtok \ m houten bankschroef

sjroeje kk\  zw.ww schroeien (→sjnirke)

sjroet lk~ v (sjroete-sjruutsje) –1 kalkoen –2 scheldn. oude, truttige, vinnige vrouw

sjroet۰haan lk~ \ m kalkoenhaan; ...körf ~∂ m sluitmand

sjroeve lk\ zw.ww schroeven

sjroevele lk~ zw.ww schurend voortbewegen, schuren, wrijven: zie sjroevelde mèt de fetuij euver de vloer

sjroevendrièr lk\ \ [O/M] m schroevendraaier; [J]:sjroevendrièjer

sjrómp ~ v (sjrump-sjrumpke) wasbord, syn. roebbel, wesjbreet

sjrómpe ~ zw.ww schurend onaangenaam geluid voortbrengen, knarsen: iech huèr de deur get sjrómpe

sjrón \ v (sjrónne-sjrunneke) huidbarst, niet dichtgroeiende huidkloof

sjrootmeule \ ~ v schrootmolen in de bierbrouwerij, waarin mout wordt geplet en daardoor geschikt gemaakt voor verdere bereiding van bier in de beslagkuip

sjrote \ zw.ww schroten, tot schroot pletten van mout (brouwerij)

sjrumpele ~ zw.ww schrompelen, rimpelig samentrekken (K: schrumpele)

sjrupeleus kk\ \ bn scrupuleus [O/M] (Th.D): sjriepeleus -1 nauwgezet van geweten –2 ziekelijk vroom, kwezelachtig

sjruubber kk\ m (sjruubbersj-sjruubberke)  schrobber, schrobbezem 

sjsjt tsw sst, wees stil!

I sjtaaf \ (sjtaef-sjtaefke) staaf, lang smal voorwerp (metaal/snoepgoed)

II sjtaaf ~ m (mv.sjtave) staf, stok ter ondersteuning bij het lopen: Sinterklaos waor ziene sjtaaf kwiet

sjtaar \ v staar, vertroebeling v.d. ooglens

sjtaats \ [O/M] bn.bw statig, deftig, waardig, rijzig: iech kin häör es ’n sjtaatse vrouw; [J]: sjtatig

sjtaats۰bedrief \ \lk~ o staatsbedrijf; ...loteriej ~* kk\ v staatsloterij;  ...mien lk\ v staatsmijn

sjtabele ~ [O] (Th.D) zw.ww uitzetten, verspenen van jonge planten

sjtad \ v (sjtae-sjtedsje) stad

sjtadhoes \ lk~ o stadhuis, raadhuis, gemeentehuis syn: raodhoes, gemeintehoes

sjtads۰geziech \ kk\ o stadsgezicht; ...moer ~ v stadsmuur; ...poort  ~* v stadspoort; ...rechte \ mv stadsrechten; ...vaan \ v stadsvlag; ...wach \ m stadswacht; ...waope \  o stadswapen

sjtaeke ~→sjteke

sjtaele ~→sjtele

sjtaere۰blind \ ~ [O/M] (E: starkblind) bn staarblind, stekeblind, [J: sjtekeblind]; ...zaat ~  [O →sjtaerkas] [M:sjterezaat] bn smoordronken, stomdronken, ladderzat, syn: bómmezaat

sjtaerkas \ \ (AN: staar = tobbe) v tobbe- of vaatkast, kast a.d. muur (brouwerij) waarin ’n vat van 50 liter bier stond opgesteld, waaruit alle werklui per dag 2 liter bier mochten tappen

sjtaf \ m/v (sjtave) staf, geheel van leidinggevende personen

sjtaffele \ zw.ww staffelen, trapsgewijs noteren of berekenen

sjtagnere \ \ zw.ww stagneren

sjtake ~ zw.ww staken

sjtal ~ m (sjtel\ - sjtelke\) stal

sjtalknech ~\ m stalknecht

sjtalle \ zw.ww stallen, op stal zetten, opbergen

sjtalles \ bw stalles: in de cinema zote v’r ummer sjtalles

sjtalling \ v stalling, opstalplaats

sjtal۰loch ~ \ v stallucht v.vee, stank als in ’n stal; ...luuch kk\ v stallantaarn; ...mès \ m stalmest

sjtam \ m (sjtamme-sjtemke) stam –1 boomstam –2 familie, geslacht –3 volksstam –4 (taalk.) de ik-vorm v.e. werkwoord

sjtambeeld ~ \ o standbeeld (assimilatie: AN ndb→mb)

sjtam۰boan \ \ v stamboon (bonen die op stam groeien); ...book \ o stamboek, geslachtregister; ...bookviè \ \ o stamboekvee; ...boum ~ m stamboom;

sjtamelaer ~ \ m stamelaar

sjtamele ~ zw.ww stamelen, hakkelen, gebrekkig spreken ten gevolge van verwarring, verlegenheid of onmacht; syn: hağğele

sjtam۰gas \\ m stamgast; ...hoof \ o stamhoofd; ...houwer ~\ m stamhouder; ...kaffee \\ m stamcafé

sjtamme \zw.ww (af)stammen

sjtamp ~ m (sjtemp-sjtempke) stamp, schop, trap syn. tramp

sjtampe ~\ zw.ww stampen, trappen, schoppen syn: trae

sjtamper ~\ m (sjtampersj-sjtemperke) stamper –1 werktuig waarmee de aarde wordt aangestampt –2 v.e.bloem

sjtampevol ~\~ bn stampvol, propvol, tjokvol (i.g.v. ’n ruimte m.b.t. mensen)

sjtamppot  ~\  m stamppot, gerecht van door elkaar gestampte aardappels en bep. groenten.

sjtamtaofel \ \\ v (ook: sjtamdösj m) stamtafel

sjtand ~ m (sjtande-sjtendsje) stand

sjtang \ v (sjtange-sjtengske) stang -1 staaf van ijzer –2 [O/M] staaf van ijs t.b.v. koeling van drankvoorraad in cafés, vervaardigd in de bierbrouwerij: Sjlange van de broeweriej, brach mèt kar en peerd de sjtange ies rónd

sjtank ~ m (sjtenk-sjtenkske) stank, slechte reuk of lucht

sjtankètsel \\\ o (sjtankètsele-sjtankètselke) staket(sel), hekwerk

sjtankeuverlas m stankoverlast

sjtaoke ~ →sjtoke

sjtaol \ staal I o -1 stofn. metaal, smeedbare ijzersoort –2 (sjtaole-sjtäölke) slijpstaal (werktuig) v.e. slager II m (sjtaole-sjtäölke) voorbeeld, monster

sjtaol۰beursjtel \ ~ m staalborstel; ...boew lk~ m staalbouw; ...draod \ m staaldraad

sjtaole \ zw.ww stalen -1 harden, sterken -2 gelijken: dat sjtaolt op oorlog

sjtaolebook \ \ o stalenboek, boek m. stalen of monsters

sjtäölke \ o.vkw staaltje, blijk, proef (b.v. van vakmanschap)

sjtaolwol \ \ v staalwol

sjtaon ~ →sjtoon

sjtäönder \ m (sjtäöndersj-sjtäönderke) –1 staander, steunder, gestel tot ondersteuning  -2 standaard [J]: sjtandaard

sjtaondevoots \ \ [O/M] bw staandevoets, op staande voet, terstond, subiet

sjtaon۰geld \ ~ o staangeld; ...plaats \ v staanplaats, standplaats

sjtaor \ v (sjtaore-sjtäörke) store, rol- of  valgordijn a.d. binnenzijde, syn. zjallezie

sjtaot \ m (sjtaote-sjtäötsje) staat -1 (toe)stand, gesteldheid: dat höb iech neet in dae sjtaot aangeleverd; zie waor in alle sjtaote  -2 berekening, begroting, overzicht: dao mót iech sjtaot op kinne make) –3 volk, land, overheid: de Provinsiaal Sjtaote (→ ook staats...)

sjtap \ m (sjtep-sjtepke) stap  –1 schrede, syn. grej,  dat ies ‘ne sjtap in de goow riechting –2 het stappen: v’r goon vanaovend op sjtap –3 (indruk v.e.) voetstap

sjtappe \ zw.ww stappen –1stevig lopen: v’r mótte effe flink sjtappe -2 [J] op stap gaan, 

sjtart \ m –1 (sjtert-sjertsje) staart, syn. zjwans –2 (mv. sjtarts) start, aanvang, vertrek

sjtarte \ zw.ww starten, vertrekken, aanvangen, op gang brengen

sjtarter \ m starter –1 persoon, die het sein tot vertrek geeft –2 startinrichting v.e. motor

sjtartsjtök \\ o staartstuk

sjtase ~ [O] [M:sjtasie]  -1 (sjtases-sjtaseke) station [J:sjtasión] –2 statie (r.k.) afbeelding van de stopplaats langs Christus’ kruisweg; 

sjtasjenaer \\\ bw stationair, stilstaand

sjtates \ (Lat.) m status, hoedanigheid, toestand

sjtatute \ kk\ mv statuten, grondregels v.e. vereniging of stichting

sjtaune \ [O/M] (D:(er)staunen) verbazen, verwonderen: dao sjtaun iech toch van; syn.verwóndere

sjteef۰broor \ \ m stiefbroer ...dochter \ v stiefdochter; ...kind ~ o stiefkind; ...moder ~\ v stiefmoeder; ...ouwersj ~\ mv stiefouders; ...vader ~ m stiefvader; ...zoon ~ m stiefzoon; ...zuuster \\ v stiefzus(ter)

sjteeg \ v (sjtege-sjteegske) steeg, nauwe (omhooglopende) straat binnen aaneengesloten bebouwing, syn: gats

sjteek ~ m (sjteke-sjteekske) steek –1 stoot of prik met puntig voorwerp –2 steekwond of steek v.e. insect –3 bijtend gezegde: ‘ne ... ónder water;  –4 scherpe, pijnijke scheut  -5 doorhaling v. draad m. naald (b.v. bij breien): ‘ne fiene sjteek; -6 hoed met punten (inz. gezagsdrager) –7 iemand in problemen achterlaten: emes in de sjteek laote

sjteek۰appel ~* \ m doornappel; ...beitel ~ m steekbeitel; ...kerke \ vkw steekkarretje, steekwagentje syn. sjteekwegelke; ...kraan \ v tapkraan (m. buis) op bierton; ...lödder \ v steekladder; ...pan \ v steekpan, urineerpan, syn. óndersjteek; ...proof \ v steekproef; ...sjleutel ~\ m steeksleutel; ...sjöp \ v graafschop, spade syn. graafsjöp; ...vlam \ v steekvlam; ...vleeg \ v steekvlieg; ...wónd \ v steekwond

sjteel ~ m (sjtele-sjteelke) steel –1 stengel van een plant –2 stokvormig handvat

sjteelpan ~\ v steelpan

sjteer \ m (sjtere-sjteerke) stier, mannelijk rund –2 (fig.) onhebbelijke, onhandelbare, lompe vent

sjteerlek \ bw stierlijk, in hoge mate, heel erg

sjtegel ~ m (sjtegele-sjtegelke) op-, over- en afstapje in omheining van weilanden (vgl. stegel / stijgbeugel)

sjtein ~           steen -1 harde delfstof (g.mv)  hie ziet helle sjtein in de grónd –2 m (sjtein \ - sjteineke \ stuk natuursteen v. onbep.vorm –3 stenen bouwmateriaal: dao lieğ ’ne sjtein los

sjtein۰beitel ~ ~ m steenbeitel; ...bekker \  [O] m steenbakker; ...berg ~∂ [O/M] m steenberg, heuvel van mijnsteen; ...bok \ m steenbok; ...drök \ m steendruk (lithografie)

sjteine ~ bn stofn. stenen, van steen

sjtein۰febriek ~ \\ v steenfabriek; ...good \ o –1 (verglaasd) aardewerk, porselein –2 de gezamenlijke steenvruchten; ...huijer \ m steenhouwer; ...laog \  v steenlaag; ...olie ~*\ m steenolie, petroleum; ...ove ~* m steenoven; ...puis \ v steenpuist; ...riek lk~ steenrijk

sjteins \ bn.bw steens, éénsteens, van één steen dikte

sjtein۰sjlaag ~ ~ m  steenslag; ...tied lk~ m steentijd; ...uul lk\ m steenuil; ...vröch \ v steenvrucht; ...wörp ~∂ m steenworp; [O](Th.D) wörpwaegs

sjteiweeg ~ ~ [O/M] (A: Sjteäwig) m –1 (Th.D:sjteiveg) geplaveide open binnenplaats; syn:→ koer –2 [O] steenweg, verharde straatweg, syn: kassej

sjtek \ m (sjtekker-sjtekske) –1 stok syn. kuul, remmel –2 stek, loot, kweektakje, syn. aafzètsel –3 staak, geleide- of steunstok, syn: gaerd, plantesjtek

sjtekboan \ \ (ook:sjtekkeboan) v stokboon,  staakboon

sjteke ~* onr.st.ww (sjteek-sjtiek-sjtook-gesjtoke) steken

sjtekeblind ~*\ ~ bn stekeblind; [O/M: sjtaereblind]

sjtekel ~* \ m (sjtekele-sjtekelke) stekel, puntige uitwas bij dieren of planten

sjtekelke ~* o stekelbaarsje

sjtekelverke ~*\ ~∂ stekelvarken, egel

sjtekke \ zw.ww stekken

sjtekker \ m (sjtekkersj-sjtekkerke) stekker

sjtekkerdoas \ \ v stekkerdoos

sjtèl ~ o (sjtèlle-sjtèlke) stel –1 duo, paar, koppel –2 set, bij elkaar behorende voorwerpen

sjtele ~* onr.st.ww (sjteel-sjteult-sjtoolt-gesjtole) stelen, syn: klauwe

sjtèllaasj \ \ v (mv. sjtèllaazjes) stellage –1 steiger, syn: sjtèlling -2 open opbergrek

sjtèlle zw.ww stellen –1 (lett:) plaatsen, stand innemen –2 (fig:) veronderstellen, stelling innemen

sjtèlling v (sjtèllinge-sjtèllingske) stelling –1  steiger, syn: sjtèllaasj –2 veronderstelling, stellingname, bewering, these, beginsel –3 uitgangsstelling, uitgangspositie

sjtèllingske \ (Th.D) o vkw stilletje, draagbaar gemak, poepdoos ( → kaksjtool/kakkesjteulke)

sjtèllings۰paol \ \ m steigerpaal; ...plank ~ v steigerplank

sjtèl۰pos \ \m stelpost; ...reigel  ~ m stelregel, richtsnoer

sjtèlsel \ o stelsel –1 gestel –2 systeem

sjtèlselmaotig \ \ bn.bw stelselmatig, systematisch, syn: siestematies

sjtèlsjroef \  lk\ v stelschroef

sjtelt ~ m (sjtelte-sjteltsje) –1 stelt, loopstaak met dwarsklamp –2 stut of staak waarop iets  rust, syn. sjtiep, sjtäönder –3 scherts.: lang smal been (ledemaat), syn. sjpillebein

sjteltloupe ~~ onr.st.ww (→ loupe)steltlopen

sjtempel \ m (sjtempele-sjtempelke) stempel

sjtempelaer \ \ m stempelaar, steuntrekkende werkloze

sjtempel۰doas \ \ v stempeldoos

sjtempele \ zw.ww stempelen

sjtempel۰ink \ ~ m stempelinkt; ...kösse / o stempelkussen

sjtend ~ m (sjtends-sjtendsje) stand, kraam op tentoonstelling of beurs

sjtendhouwer ~ ~ m  standhouder; beheerder v.e. stand of kraam

sjtendig \ [O] (D:ständig) bw voortdurend, onophoudelijk, syn. ummertoe, aanhouwend

sjtendsje \ o.vkw -1 bepaalde stand, bijzondere lichaamshouding,–2 [J] standje, vermaning, berisping –3 [O/M] (D:Ständchen) aubade, korte muzikale hulde (→sirrenaad)

sjtendwèrker ~ ~∂ m standwerker

sjtengel \ m (sjtengele-sjtengelke) stengel

sjtensbuul ~ kk\ m pronker, pronkzuchtig persoon

sjtense ~ (neg.) zw.ww pronken, prijken, pralen, syn: sjtrón(t)se, proetsje, prónke

sjtenzel \ [M] m stencil

sjter \ v (sjterre-sjterke) ster

sjterappel  \ \ m sterappel

sjtere۰kop \ \ m (fig.) stijfkop syn.köpsje; ...nak \ m stierennek, dikgespierde nek als van ’n stier

sjteretig \ bn –1 stierachtig, onhandelbaar, lomp –2 stierig, (v.koeien) naar de stier verlangend

sjterf۰bèd ~∂ \ o sterfbed; ...daag ~ m sterfdag; ...hoes lk~ o sterfhuis; ...oer lk\ o sterfuur

sjterk ~∂ bn sterk –1 krachtig –2 stevig, duurzaam (b.v. v.e. stof) –3 uitzonderlijk, kras, ongeloofwaardig -4 geconcentreerd, van hoog gehalte –5 talrijk

sjterkde ~∂ v sterkte, het sterk zijn

sjterke ~∂  zw.ww sterken -1 stijven of steunen in ’n overtuiging –2 sterk maken v. stoffen

sjterkendrank ~∂  ~ m sterkedrank

sjterk۰sjtroum ~∂ ~ m sterkstroom; ...water ~∂ ~ o sterkwater –1 ongezuiverd salpeterzuur –2 conserveervloeistof voor anatomische preparaten

sjterre۰kieker \ lk~  m sterrenkijker; ...wach \ v sterrenwacht

sjterve ~∂ onr.st.ww (sjterf-sjtörf-sjtorf- gesjtorve) sterven

sjterveskrank ~∂\ ~ bn.bw doodziek, syn: kotsekrank, sjlech

sjteuke ~ zw.ww stoken, opruien, onenigheid aanwakkeren, syn. sjtiechele, ophietse

sjteukeriej ~ kk\ v stokerij, handeling v.h.opruien

sjteuker(t) ~ m (sjteukerte-sjteukerke) stoker, opruier, iemand die gevoelens tot verzet aanwakkert syn.  sjtiechelaer, ophietser

sjteun \ m steun –1 (lett.) voorwerp waarop wordt gesteund –2 (fig.) persoonlijke ondersteuning –3 uitkering aan werklozen

sjteun۰baer \ \ m steunbeer; ...baog \ m steunboog; ...betuging  \ lk\ v steunbetuiging

sjteune zw.ww steunen, helpen om staande te blijven, leunen

sjteun۰kaart \ ~ v donateurskaart; ...pileer \ ~* m steunpilaar; ...trèkker \ m steuntrekkende,  persoon die ’n uitkering geniet; ...zool ~* m steunzool

sjteve ~ m steven, fijn wittebrood in de vorm van een man (‘Steven’) in de Sint Nicolaastijd

sjtevel ~ (D:Stiefel; A:Stevvel) m (sjtevele-sjtevelke) stevel -1 grote ruiterlaars –2 groot bierglas (stevelmodel)

sjtevele ~ zw.ww stevelen, goed doorstappen, flink lopen

sjtevelknech ~\ m laarzenknecht, hulpplankje bij het uittrekken van laarzen

sjtevig \ bn.bw stevig, sterk, krachtig, solide

sjtiebele kk\ (D:stiefeln) zw.ww tippelen (eerste stapjes zetten van kindje)

sjtiechele kk\ zw.ww ophitsen, stoken, syn. sjteuke, ophietse, opsjteuke, aansjteuke, kiessje

sjtiechte kk\ zw.ww stichten, oprichten, veroorzaken, teweegbrengen

sjtiechting kk\ v stichting, instelling

I sjtief kk\ stift I m (sjtiefte-sjtiefke) staafje (v. pen/potlood) II o sticht, klooster: ’t sjtief van Sint Gièrling

II sjtief lk~ bn.bw stijf –1 niet slap, niet soepel of niet buigzaam –2 veel gedronken of gegeten hebbende (ord.): hae waor sjtief gevrete

sjtiefkop lk~ \ [M/J] m stijfkop, koppig persoon; [O: sjtiefnak]

sjtiefsel lk\ [M/J] stijfsel; [O]: sjtief lk\

sjtiefte kk\ [O/M] zw.ww –1 ertussenuit knijpen wIe ‘r 'm dat gekuuf houw, góng 'r sjtiefte; syn: (voert)prietsje –2 (boogbal bij het voetbal) de bal over de doelman heenwippen

sjtiefvreter(t) lk~ ~* m kieskeurig eter, syn. piekker

sjtiege lk\ st.ww stijgen

sjtieger lk\ m (mv.sjtiegersj) –1 opzichter in kolenmijn (→ ook vaarsjtieger) –2 [J] steiger, stellage [O/M: sjtèlling, sjtèllaasj]

sjtiegere lk\ zw.ww steigeren

sjtiekemert kk\ m (mv.sjtiekemerte) stiekemerd

sjtiekke kk\ zw.ww stikken I (bep. vorm v.) naaien II –1 adem benemen, omkomen door gebrek aan zuurstof etc. –2 fig. sterven (verwensing: sjtiek toch!)

sjtiekkeduuster kk\ lk~ bn pikkedonker, aardedonker

sjtiek۰naod kk\  \ v stiknaad; ...naold \ v stiknaald

sjtieksjtof kk\ \ v stikstof (chemisch element)

sjtiel lk\  I m stijl (sjtiele-sjtielke) –1 manier van handelen, schrijfwijze, trant, vormgeving –2 opstaande schragende balk, deurpost –3 [O]: stiel, ambacht, beroep II bn.bw steil –1 sterk hellend, oplopend: de Cauberg ies behuèrlek sjtiel  -2 omhooggaand, opstaand, (b.v. van haar) syn. huubsj

I sjtiep kk\  m  stip, puntteken, syn: tieppel, sjtieppel

II sjtiep lk~ v  (sjtiepe-sjtiepke) –1 stut, schraag –2 schoor, steunbalk in schuine richting: de sjtiepe veur de mei-den mótte good gebónge zin –3 steunhout voor draagboom v.e. kar, syn. sjtumpel

sjtiepe lk~ -1 stutten, syn. sjtutte –2 zich schrap zetten

sjtieppel kk\ m stippel, syn. sjpiekkel

sjtieppele kk\ zw.ww  stippelen

sjtieve lk\ zw.ww -1 stijven, met stijfsel behandelen (v. linnen­goed) –2 verwennen, syn: verwènne -3 steunen in ’n mening, bevestigen: doe mós dat kind nog mer get sjtieve

sjtievigheid lk\ ~  v –1 stijfheid -2 het verwend zijn

sjtikker m (sjtikkersj-sjtikkerke) –1 [O] ijzeren handboom of hefboom –2 [J] sticker, plakplaatje syn. plekpleetsje

sjtil \ bn.bw (sjtilder-sjtilste) stil, matig, geheim, rustig in geluid, beweging etc.

sjtilde \ [O]  v stilte [J: sjtilte]

sjtilhoute \ ~ onr.st.ww (→houte) stilhouden

sjtille \ zw.ww stillen

sjtillekes \ bw stilletjes

sjtil۰leve \ ~* o stilleven; ...lieğğe lk\ st.ww stilliggen; ...sjtand ~ m stilstand; ...sjtoon ~* onr.ww II stilstaan; ...zètte \ st.ww stilzetten; ...ziette kk\ st.ww stilzitten; ...zjwiegend lk~ bn.bw stilzwijgend

sjtink۰aom ~ \ m  slechte adem; ...baer \ m stinkerd; ...bóm \ v stinkbom; ...deer \ o stinkdier, skunk

sjtinke ~ st.ww            stinken

sjtinkert m (sjtinkerte-sjtinkerke) stinkerd

sjtink۰kiès ~ \ m stinkkaas, rommedoe; syn. Herfse kiès ...sjtek \ m stinkstok, neg. benaming voor sigaar of sigaret

sjtoat \ m (sjtuèt-sjtuètsje) stoot –1 korte krachtige duw, schok, stomp -2 (inform.) knappe meid syn: sjtök, sjpetter

sjtoat۰band \ ~ m geboorde stootband aan kledingstuk; ...bok \ m stootblok, blok voor de buffers v.e. spoorwagen; ...bord \ o opstaand deel tussen twee traptreden;

sjtoate \ onr.st.ww (sjtoat-sjtuèt-sjteet-gesjtoate) –1 stoten, stuiten, korte krachtige duw geven, stompen –2 hermengen van kaarten bij kaartspel, syn:. mingele, miesje

sjtoat۰iezer \ lk~ o stootijzer i.c. gereedschap t.b.v. mergelwinning, syn. bergboum; ...kar \ v stootkar, handkar die men duwt; ...kómp ~ (Th.D) m bak waarin de appels worden verbrijzeld voor de azijnbereiding; ...kösse o rolrond stootopvangend kussen; ...toan \ v/m stoottoon, korte niet gerekte intonatie v.e. klinker, veelal in Limburgse dialecten m.b.t. betekenis-onderscheidend vermogen (tgov sjleiptoan); ...vogel ~ m stootvogel, roofvogel die zich plotseling op z’n prooi neerstort (b.v. havikachtigen en valk); ...zaeg \ v schrobzaag, syn. sjroebzaeg

sjtöb \ (D:Staub) m stof -1 massa van zeer kleine droge deeltjes: zie wilt nog veur tièn oer de sjtöb aafdoon –2 stoflongziekte, silicose (mijnwerkerskwaal): hae haet sjtöb, hae wèrkde daartig jaor óndergrónds

sjtöbbe \ zw.ww –1 stuiven, stoffen, stof veroorzaken of opjagen, (onoverg.): sjtöb neet zoa, iech höb pas de roete gewesje –2 stof afnemen, stoffen (overg.): iech mót de goow kamer nog sjtöbbe  -3 (fig.) stampei, geraas, herrie veroorzaken: Wie die klophingste de kaffee inkaome, ging ‘t sjtöbbe

sjtöb۰dook \ \ m stofdoek; ...jas \ m stofjas; ...lónge \ mv stoflongen, silicose syn. sjtöb; ...nès \ o stofnest, stofaantrekkende plaats; ...rege ~*  m stofregen, syn.miezel lk~; ...venger \\ m stofvanger, stofaantrekkend voorwerp; ...wolk ~∂ v stofwolk

sjtoeb kk\ (Th.D) m  (sjtuub-sjtuubke) wollen borstrok

sjtoef lk\ m (sjtoeve-sjtuufke) vlaag of stoot van wind

sjtoeffer kk\ [O/M] m stoffer, opschepper, pocher, snoever, [J:opsjöpper]

sjtoeğğele kk\ zw.ww –1 hotsen, sjokken, schokkend voortgaan: de bös sjtoeğğelde euver dae sjlechte weeg -2 stotend schudden: zie woort in de boemeltrein doorein gesjtoeğğeld 

sjtoek kk\ m (sjtuuk-sjtuukske) schok, stuik, stoot

sjtoekke kk\ I zw.ww schokken, heftig schudden –1 stokken, stagneren, haperen,  blijven steken: (lett.): de moter sjtoekde nog effe en denao veel ’r gans oet); (fig.): iech gluif dat ’t diech sjtoek -2 betalen, dokken, schuiven: oeteindelek zulste mótte sjtoekke -3  (i.s.m. ... op) bouwen op, zich verlaten op: op ‘ne gowe vrund mót me kinne sjtoekke -4 pocheren (v.eieren) II o benaming v. bep. knikkerspel

sjtoekrenner kk\ \  m benaming voor minder getalenteerde wielrenner

sjtoeksjtil kk\ \ bn.bw doodstil syn. doadsjtil, moessjtil

sjtoemmel kk\ m (sjtoemmele-sjtumelke) stommel, (sigaren- of  sigaretten)peuk, stompje syn. sjtumpke

sjtoep kk\ m (sjtuup-sjtuupke) stoep -1 trottoir –2 stenen opstap voor de ingang v.e. huis

sjtoephoor kk\ \ v stoephoer, straatprostituée, tippelaarster

sjtoepjee kk\ \ m stoepier (vgl.hoteljee/hotelier); acquisiteur, klantenwerver, folderaar (ook: sjtoephónd): Zjefke van de Pallem waor ‘ne bekinde sjtoepjee

sjtoepnaas kk\ \ v dopneus, rode fopneus

sjtoeppel kk\ m stoppel; [O/M: sjtoppel]

sjtoeppelbaard kk\ ~ m stoppelbaard

sjtoeppele kk\ mv stoppelhaar(dracht): vreuger houwe väöl jónges sjtoeppele gekniep

sjtoep۰sjtart kk\ \ m stompstaart, kortstaart (overgebleven na afknippen); syn.sjtoets; ...sjtein ~ m stoeptegel, trottoirtegel, [J: sjtoeptegel]

sjtoets kk\ m (sjtuuts-sjtuutske) (afgesneden) staart, staartstuk, uiteinde syn: sjtart

sjtoetsetig kk\ [O] bn.bw stuurs, koppig, onwillig, bokkig, nors, syn. bokketig, köpsj, eiveldig

sjtof \ m (sjtoffe-sjtöfke) stof –1 materie –2 geweven goed: dat ies e fien sjtöfke –3 gespreksstof, inhoud, onderwerp: hae ies kort van sjtof

sjtoffelek \ bn.bw stoffelijk

sjtoffere \\ zw.ww stofferen, bekleden m. stof

sjtok \ m (sjtokke-sjtökske) –1 (Fr:stock) voorraad (overblijvend stapeltje) speelkaarten –2 (D: Stock) etage, verdieping –3 overwinterd bijenvolk –4 [O]: (Th.D) stam (familiegeslacht)

sjtök o \ (sjtökker-sjtökske) stuk -1 gedeelte –2 brokstuk –3 voorstelling –4 knappe meid syn. sjtoat, sjpetter –5 schaakstuk –6 (mv. sjtöks) exemplaar: wieväöl sjtöks ziette nog in die kies?  –7 werkstuk

sjtok۰broad \ \ o stokbrood; ...douf ~ bn stokdoof

sjtoke ~* zw.ww stoken van vuur

sjtokes           ~* o -1 (mv. sjtokese) stookplaats, stookhok –2 verz.n. stook, voorraad brandstof

sjtokfleer \ \ (Th.D) m violier (plantk.)

sjtök۰good \ \ o stukgoed; ...kaol \ v stukkool, steenkool in stukken groter dan 8 cm, syn. klotkole

sjtökkere zw.ww -1 in stukken delen (hakken en snijden) van geslacht vee: wie iech de knien gesjtökkerd houw, lag iech ‘m in ‘t zoer –2 lappen, stukken opzetten op kleding/ textiele stoffen: Mam moes vreuger dèks ’n brook sjtökkere

sjtökloan \\ m stukloon

sjtok۰paerdsje \ \ o.vkw fig. stokpaardje,  geliefkoosd onderwerp, manie, marot; syn.I  fiemel; ...peerd ~* o stokpaard, stok/steel met paardenkop; ...roas \ v stokroos (plantk.) ...sjtief lk~ bn.bw stokstijf; ...vösj \ m stokvis

sjtökwèrker \ ~∂  m stukwerker

sjtol \ I m (sjtolle-sjtölke) luxe brood (b.g.v. Kerstmis) gevuld met amandelspijs, vruchtjes etc. II m –1 (sjtolle-sjtölke) steenlaag, steengalerij in mijn of groeve –2 (g.mv) stofn. kiezel: hae haet ‘ne vrachwage sjtol laote kómme

sjtolle \zw.ww stollen

sjtölp ~∂ v (sjtölpe-sjölpke) stolp, glazen deksel (ook: sjtolp/sjtolpe/sjtölpke)

sjtols ~ [O] (D: stolz) bn.bw  trots; fier, pronkzuchtig syn. gruètsj: dat waor ’n sjtolse medam

sjtöltes ~\ m (mv.sjtöltese) onhandig persoon

sjtóm \ bn.bw (sjtómmer-sjtómste) stom –1 niet kunnende spreken –2 dom, stompzinnig

sjtóm-eweg \ \\ bw stomweg, gewoonweg, domweg

sjtómmele \ zw.ww stommelen

sjtómmerik \ m  stommerik, stommerd, domoor syn: hornoks, sjtómmeling

sjtómp ~ I m (sjtump~-sjtumpke) stomp uiteinde, kort geknot voorwerp, kort overblijfsel II bn.bw stomp, bot, niet puntig

sjtoof \ [O/M] v (sjtove-sjteufke) stoof, vuurkastje als  voetverwarmer

sjtoof۰paer \ \ v stoofpeer; ...vleisj ~ o stoofvlees

sjtookolie ~* ~* \ m stookolie

sjtool \ m (sjteul-sjteulke) stoel –1 zitstoel –2 grote mergelblok, zoals deze wordt uitgebroken

sjtoolgank \ ~ m stoelgang; ...poat \ m stoelpoot; ...vas \ bn.bw stoelvast

sjtoon ~* onr.st.ww (sjtaon-sjteit-sjtóng/sjting-gesjtange-sjtaonentaere) staan: good drop sjtoon; die bloes sjtóng häör good; dao sjteit miech get van bie; vraoge sjteit vrie; sjtank sjtil; zie sjtónge good aangesjreve; doe sjteis in ’t kriet

sjtop \ stop I m -1 afsluiting, kurk op fles of vat -2 zekering, smeltstop –3 onderbreking II tsw halt syn. hu, ho

sjtop۰ei \ ~ o houten ei als hulpmiddel bij het stoppen v.d. sokken; ...gare ~ o stopgaren; ...kóntak \\ o stopcontact; ...leech \ o stoplicht, verkeerslicht; ...mets \ o stomp mes van schilder om stopverf te verwerken; ...naold \ v stopnaald

sjtoppaasj \ \ v stoppage, stopwerk van kleding

sjtoppe \ zw.ww stoppen –1 halthouden, stilhouden, doen ophouden –2 dichten –3 dichtnaaien van sokken –4 vullen, aandrukken

sjtoppel [O/M] m (sjtoppele-sjtöppelke) stoppel; [J] sjtoeppel

sjtoppel۰ploge \ \ zw.ww stoppelploegen, syn. braoke; bèlke; ...ploog \ v stoppelploeg, ondiepe meerscharige ploeg, syn.braobender;  ...veld ~ o stoppelakker, stoppelland

sjtoppersjpil \ \ m stopperspil (voetbal) (ook: sjpil)

sjtop۰trein \ ~ m stoptrein; ...verf  \∂ v stopverf

...werk \ ~∂ o stopwerk, verstelwerk

sjtorkel ~∂  [O/M] m (sjtorkele-sjtörkelke) stronk; [J:sjtrónk]

sjtörm ~∂ m (mv.sjtörm \) storm

sjtörme \∂ onpers.zw.ww stormen

sjtörmloupe ~∂ ~ onr.st.ww. (loupe) stormlopen: op daen oetverkoup leep ‘t sjtörm

sjtort \ [O/M] o (mv. sjtorte) vuilnisbelt

sjtort۰bak \ \ m stortbak (op w.c.); ...buuj kk\ v schoer, plensbui, stortbui, syn: sjoel

sjtorte ~ zw.ww storten -1 van grote hoogte doen vallen, neerwerpen –2 geld afdragen of overmaken –3 beton uitgieten

sjtortingsbewies \\ \ lk~ o stortingsbewijs

sjtortregene ~ ~*  onpers.zw.ww stortregenen

sjtottere \\\ [J] zw.ww stotteren (spraakgebrek) met ’n snelle herhaling van de beginklanken van sommige woorden; [O/M: sjtroddele]

sjtoum ~ m  stofn. (g.mv) stoom

sjtoume \ zw.ww stomen

sjtoumeriej \ \ v stomerij

sjtoum۰fiets ~\ [O] m stoomfiets (scherts. v. motorfiets); ...fluit ~ v stoomfluit; ...karresel \ \ [O] v stoomcarrousel; ...ketel ~*\ m stoomketel; ...sjtriekiezer lk~lk~ o stoomstrijkijzer;  ...trein ~ m stoomtrein; ...wals ~ v stoomwals; ...wesjeriej  \ \  stoomwasserij: in vreuger jaore maakde in de Plenkert twiè sjtoumwesjerieje gebruuk van de Geul

sjtout ~ bn.bw stout, ondeugend, ongehoorzaam, syn: óndeugetig

sjtove \ zw.ww –1 stoven, zacht gaar koken –2 [J] flikken [O/M: kuuffe, fliekke, lappe]

sjtoveniezer \ lk~ o (oorspr.: tang om de gloeiende kooltjes vanuit de kachel in het vuurpotje v.d. stoof te deponeren) pook, syn: raocheliezer

sjtrabant \ ~ bn.bw strabant, lastig, brutaal, syn. as(se)rant, vrech (→vriepostig)

sjtrabender \ \ m (sjtrabendersj-sjtrabenderke) guit, snaak, vlegel, bengel, syn. kwoajóng, sjtrapatsemeker, verrèkkeling

sjtrak \ I bw (v. tijd) straks, strakjes, over korte tijd II bn.bw strak, gespannen, stijf

sjtram \ bn.bw stram, stijf, onbuigzaam

sjtrand ~ o (sjtrande-sjtrendsje) strand

sjtrank ~ I m (sjtreng-sjtrenkske) –1 streng, gebundeld, gevlochten garen of haar -2 smalle strook of draad –3 tak v.e.rivier, die zich met anderen weer verenigt: in Vallekeberg haet de Geul twiè sjtreng II m (g.mv) vrees, angst syn: angs, floep, kneip

sjtraof \ v (mv. sjtraove) straf

sjtraof۰benkske \ ~\ o.vkw strafbankje; ...lies lk~ v straflijst ; ...werk ~∂ o strafwerk

sjtraol \ I v (sjtraole-sjträölke) straal v. licht of water  II bw  straal, volkomen, totaal: hae leep sjtraol  langs ‘m door

sjtraole \ zw.ww stralen

sjtraol۰kechelke \ \ o.vkw straalkacheltje; ...zender \ m straalzender

I sjtraot \ v (sjtraote-sjträötsje) straat

II sjtraot ~→sjtroot

sjtraotdeur \ ~ v straatdeur, voordeur v.e. huis

sjtraote۰bessem \ \ m straatbezem, harde bezem; ...lamp ~ v straatlantaarn; ...luiper ~ m  straatloper syn. sjtraotejatser; ...meker ~* m stratenmaker

sjtraotendrek \ \ m straatvuil  

sjtraot۰erm \ ~∂ bn straatarm; ...hónd m straathond; ...jónk ~ o straatjongen; ...lengde \ v straatlengte; ...sjtein \ mv straatstenen

sjtraove \ zw.ww straffen

sjtrapatse \ \ (D:Strapaze) mv strapatsen, kapsones, buitensporigheden, bokkesprongen, syn. bokkesjprung, kattepoekkele      

sjtrapatsemeker \\ ~* m guit, snaak, bengel syn. sjtrabender

sjtreber (D:Streber) m streber, eerzuchtig vooruitstrevend persoon

sjtreek ~ v (vkw:sjtreekske) streek –1 landstreek (mv: sjtreke ~) –2 ongeoorloofde of slinkse daad (mv: sjtreek ~) –3 haal, veeg (mv: sjtreek ~)

sjtreek۰gebónge ~ \ ~ bn streekgebonden; ...taal \ v streektaal, regiolect; ...bös \ v streekbus

sjtreep ~ [M/J] v (sjtrepe-sjtreepke) streep,  [O: sjtriep]

sjtreepke ~ o.vkw streepje, gestreepte stof

sjtreepkesbrook ~ \ v streepjesbroek →sjtriepebrook [O]

sjtrèkking \ v strekking –1 het strekken –2 feitelijke bedoeling, draagwijdte

sjtremme \ zw.ww stremmen, beknellen

sjtremsel \ o stremsel, stof die melk doet stremmen

sjtreng \ bn.bw streng, straf, krachtig/hard

sjtried lk~ m strijd

sjtried۰biel lk~ lk\ m strijdbijl; ...löstig \ bn strijdlustig; ...vaerdig \ bn striedvaerdig; ...vraog \  v strijdvraag

sjtrieje lk\ ww.zw.ww strijden, vechten, twisten

sjtriejig lk\ bn strijdig

I sjtriek \ m (sjtriekke-sjtriekske) strik  -1 haarversiering –2 wildval, syn: sjtröp –3 gebakje in strikvorm, syn: nónnevot

II sjtriek lk~ v strijk, strijkgoed

sjtriekaasj lk~ \ v (mv.sjtriekaazjes) strijkage –1 diepe buiging –2 overdreven compliment

sjtriek۰dèkke lk~ \ v strijkdeken; ...druèg \ bn strijkdroog

sjtrieke lk~ st.ww strijken –1 langs ’n vlak bewegen met zachte aanraking –2 met strijkbout glad maken: zie mót miech nog e humme sjtrieke –3 ’n snaarinstrument bespelen –4 zich ongemerkt wegmaken: hae ging mèt d’n ièrsjte pries sjtrieke –5 neerlaten: es de zón ónder geit, mót me de vlag sjtrieke

sjtriekgare kk\ ~ [O] o breigaren

sjtriekgood lk~ \ o strijkgoed

sjtriekhaos kk\ ~ [O] v breikous

sjtriekiezer lk~ lk~ strijkbout

sjtriekke kk\ zw.ww strikken –1 tot ’n strik maken –2 met ’n strik vangen –3 overhalen, werven: dao móste häöm veur zeen te sjtriekke –4 [O] breien; [M/J]: breije

sjtriek۰kónzaer lk~ \\ o strijkconcert; ...kwartèt \\ o strijkkwartet;

sjtrieknaold kk\ \ [O] v breinaald

sjtriekplank  lk~ ~ v strijkplank

sjtriekpetroan kk\ \\ o breipatroon

sjtrieksjtek lk~ \ m afstrijkstok

sjtriekske kk\ o.vkw vlinderdas syn. vlinder, nóndedzju

sjtriekvraog kk\ \  v strikvraag

sjtriep lk~ [O/M] v (sjtriepe-sjtriepke) streep

sjtriepebrook lk~ \ [O] streepjesbroek [M/J]: sjtreepkesbrook

sjtrietse kk\ zw.ww  jatten, gappen, pikken

sjtroddelaer \ \ m (sjtroddelaere-sjtroddelaerke) stotteraar

sjtroddele [O/M] zw.ww stotteren [J:sjtottere]

I sjtroef kk\ bn.bw (sjtroever-sjtroefste) stroef

II sjtroef lk\ (ook: sjtroevel) m (sjtroeve-sjtruufke) haarpiek, opstaande haarlok

sjtroek lk~ m  (sjtruuk-sjtruukske) struik

sjtroek۰boan lk~ \ v stamboon; ...ert \  v struikerwt; ...gewas \\ o verz.n. struikgewas; ...roas \ v struikkroos

sjtroeve lk\ wk.zw.ww –1 lett.z’n haren/veren overeind zetten –2 fig. zich opzetten, zich inspannen, syn:. z. aansjtrenge

sjtroeveltig lk~ (D:strubbelig) bn.bw verward van haardos

sjtrómpele ~ zw.ww strompelen, met moeite, gebrekkig voortgaan →sjravele

sjtrónk ~ [J] m stronk; [O/M]: sjtorkel

sjtrónt ~ m.verz.n.(g.mv) stront, uitwerpselen v. mens of dier

sjtróntkar ~\ v mestkar,  kar om stront/mest te vervoeren

sjtrón(t)se ~ zw.ww pronken [J]: prónke [O: proetsje II]

sjtrónt(s)۰eigewies ~ ~ lk~ bn stronteigenwijs; ...kiebbel kk\ m strontemmer in de kolenmijn (→kiebbel)

sjtróntsnaat ~ ~ bn kletsnat, doornat, kliedernat, syn: zeikenaat

sjtrónt۰vleeg ~ \ v strontvlieg; ...zaat ~ bn stomdronken, ladderzat, syn: hagelevol, hartsjtiekke, kachel, sjterezaat

sjtrook \ v (sjtroke-sjtreukske) strook

sjtroot ~* v (sjtrote-sjtreutsje) strot(tenhoofd), keel

sjtrop \ [O] (D:Stropp) m (sjtröp-sjtröpke) strop, belhamel, bengel, deugniet, guit, syn.kwoajóng, däögeneet, batteraaf

sjtröp \ v (sjtröppe-sjtröpke) strop –1 financiële tegenslag –2 lus, strik in touw, draad of lint –3 wildstrik syn. sjtriek -4 (ophang)lusje aan handdoek of  jas syn. lös

sjtröppe \ zw.ww stroppen -1 tot ’n strop binden –2 strikken, tot ’n strik binden -3 verward raken

sjtröppetuèn \ \ [O/M] mv guitenstreken, kwajongensstreken syn. batteravesjtreek

sjtroum ~ m stroom –1 het stromende water (sjtruim\ - sjtruimke\) –2 electrische stroom, electriciteit, syn: illektriek

sjtroum۰sjtoat ~\ m stroomstoot; ...verbruuk \ lk~ o stroomverbruik; ...verdeiler \ ~  m stroomverdeler; ...verkoup \ ~ [O] m stroomverkoopmaatschappij (SVM→PLEM) ziene groatvader wèrkde jaorelank bie de sjtroumverkoup

sjtrouw \ v (mv: sjtrouwe) –1 strook van landbouwgrond en het daarop staande gewas–2 reep v. papier –3 gemorste vlek, syn: braatsj, plekaat; zie houw ’n sjtrouw vèt op ‘t kleid

sjtruè \ -1 o g.mv stro, halmen van gedorst koren –2 bn.stofn. strooien: hae dreug waal ins ‘ne sjtruè’n hood

sjtruè۰bloom \ \ v strobloem; ...breid ~ o strobreed; ...daak ~ o strodak; ...man ~ m stroman; ...miet lk~ v stromijt;

sjtruè’nhood \ \ m strooienhoed,  strohoed

sjtruè۰poep \ \  v stropop, strodok, dubbelgevouwen en ineengedraaid bosje sjtro dat tussen dakpannen wordt gelegd; ...sjpier lk~ o strohalm; ...wösj \ m strobos, te gebruiken als bezem; ...zak \ m strozak, met stro gevulde zak als matras

sjtruijbieljèt \ kk\ \ o strooibiljet, folder, pamflet

sjtruije \ zw.ww –1 strooien, verspreid neerwerpen –2 morsen, knoeien bij het eten –3 hooi of stro onder het vee spreiden

sjtruij۰good \ \ o strooigoed, kleine lekkernijen; ...mengelke ~ o.vkw strooimandje;

sjtruijtsel \ o verz.n g.mv –1 strooisel van bloemen en bladeren b.g.v. processie (brónk) –2 strooisellaag voor veestal

sjtruijtselvla (of...kook) v vlaai of taart met ’n bovenlaag van koekkruimels; syn.greumelevla

sjtruijwage(l) ~ m strooiauto, vrachtauto met strooizout; syn:  zoutsjtruijer

sjtruime \ zw.ww stromen

sjtruiming \ v stroming; ook: de sjtruiming in de kuns

sjtruip ~ v heleboel, groot aantal: zie houwe heim ’n sjtruip kinger; syn: rammel, raffel, waatsj

sjtruipe ~ onr.zw.ww (sjtruip-sjtröp-sjtröpde gesjtröp) stropen –1 stropen v. wild –2  opstropen v.mouwen –3 ontvellen van wild

sjtruiper ~ m (sjtruipersj-sjtruiperke) stroper

sjtrukele lk~ zw.ww struikelen

sjtruntsje ~ o.vkw strontje, zweertje a.h. ooglid

sjtudere zw.ww studeren

sjtuère zw.ww storen

sjtug \ bn.bw stug -1 onbuigzaam, niet meegaand, weerbarstig: dat waor ummer ‘ne sjtugge miensj –2 [J] ongeloofwaardig, kras: dat liek miech sjtug; [O/M: sjterk]

sjtuke kk\ [J] zw.ww stuken, stukadoren, pleisteren; [M:plekke]; [O: plièstere]

sjtukedoor kk\ \\  m stukadoor

sjtum \ v (sjtumme-sjtumke) stem –1 stemorgaan –2 persoonlijke verklaring bij  verkiezingen –3 gevoelen of oordeel v.h.volk

sjtum۰band \~ m stemband; ...bieljèt kk\ \ o stembiljet; ...bös \ v stembus;  ...breefke \ o.vkw stembriefje; ...höbbend \ bn stemhebbend; ...hökske \ o.vkw stemhokje;   ...kómpjoeter \ lk\ \ m stemcomputer

sjtumme \ zw.ww stemmen –1 stem uitbrengen bij verkiezingen –2 afstemmen, op toon brengen van muziekinstrumenten

sjtummig \ bn.bw  -1 stemmig, ingetogen, gepast -2 gezellig, knus, aangenaam    

sjtumming \ v (mv. sjtumminge) stemming -1 sfeer –2 het op toon brengen v.e.instrument

sjtumpel ~ m (sjtumpele-sjtumpelke) –1 tafelpoot, stoelpoot –2 steunhout onder draagboom van kar, syn.sjtiep

sjtumper(t) ~ [J] stumper (sjtumperte-sjtumperke), beklagenswaardig persoon

sjtumpke ~ o.vkw stompje –1 v. geamputeerde arm –2 sigarettenpeuk syn.sjtoemmel

sjtum۰pliech \ kk\ v stemplicht; ...rech \ o stemrecht; ...vörk ~∂ v stemvork, stemsleutel

sjtunte ~ [J] m stunten, bravourstuk uithalen

sjtuntele ~ zw.ww stuntelen, onhandig bewegen

sjtuntpries ~ lk~ m stuntprijs, abnormaal lage prijs

sjture lk~ zw.ww sturen, het stuur bedienen

sjtute lk~ zw.ww –1 stuiten, verhinderen, tegenhouden -2 grootspreken, opscheppen, pochen, opsnijden syn.opsjöppe

sjtuter lk~ m –1 grootspreker, syn.opsjöpper –2 stuitknikker

sjtuterbelke lk~ \ o.vkw stuiterballetje

sjtutere lk~ zw.ww stuiteren, terugspringen

sjtutte \ zw.ww stutten syn. sjtiepe

sjtuub kk\ (Th.D: sjtoeb) (D: Unterjäckchen; A: Broslivvje); onderhemd m.korte mouw, [O:wollen borstrok] , syn: liefke

sjtuup(trèkking) lk~ \ v (stupe-sjtuupke) stuip(trekking); krampachtige beweging

sjtuurman ~ ~ m stuurman, roerganger

sjtuut۰bein lk~ ~ o stuitbeen; stuitje syn. sjtuutsje; ...lieğğing v stuitligging

sjtuver lk\ m stuiver, syn: knab (van vief cent)

sjuène \ zw.ww verschonen, ontzien

sjufele lk~ zw.ww schuifelen, zeer dicht tegen elkaar dansen

sjuins \ ook: sjuin~ en sjuuns \ bn.bw schuin(s) –1 afwijkend van loodrechte/horizontale richting –2 dubbelzinnig, onzedig

sjuinse m onzedig manspersoon, enge man

sjuinsmesjeerder \ \\ m schuinsmarcheerder, schuinsloper, man v. onzedelijke levenswandel

sjuiter ~ (Fr:chute) m  (sjuitersj-sjuiterke) val, smak, buiteling syn: toeffel, toervel

sjuitere ~ zw.ww vallen, uitglijden 

sjuiver \ m –1 schuiver –2 (fig.) misstap, uitglijder, slipper, syn: vläög

sjuje kk\ zw.ww schuwen

sjummel \ m schimmel –1 g.mv vorm van bederf, schimmelaandoening, ziekte, zwam –2 (sjummele-sjummelke) wit paard

sjummele \ zw.ww beschimmelen: dae kiès ies aan ‘t sjummele

sjunnig \ bn.bw schunnig, verachtelijk, onzedelijk

sjure lk~ zw.ww sliertspel spelen op schoolplein

sjurendeersjer lk~ ~ m (oorspr.schuurdorser), slokop, gulzigaard, veelvraat

sjurvelendeig \∂ ~ m bladerdeeg [J:bladerdeig] [O: sjulverendeig, bletterdeig], syn: sjielferendeig, sjörvelendeig, sjuurvelendeig

sjuu lk~ (v: sjuuj  m: sjuje) bn.bw schuw, afkerig van contact met anderen, 

sjuuf lk\ v (sjuve-sjuufke) schuif

sjuuf۰daak lk\ ~ o schuifdak; ...deur ~ schuifdeur; ...graaf ~ o schuifgraf, galerijgraf syn. galleriejgraaf (→kattekómbe); ...lödder \ v schuifladder; ...maot \ v schuifmaat; ...trómbón \ \ v schuiftrombone

sjuumke lk\ o.vkw schuimpje, zacht snoepje

sjuumketrèkke lk\ \  st.ww ‘schuimpje trekken’ opzuigen en inhaleren van schuim  van dropwater (→krissesaap)

sjuur lk\ v (sjure-sjuurke) schuur

sjuurpoort lk\ ~* v schuurpoort

sjuut lk~ v (sjute-sjuutsje) schuit

sjuve lk\ zw.ww schuiven

sjuvel lk~ [O/M] glijbaan (speeltoestel), [J: glietsjbaan]

sjwa \ (Hebreeuws) v sjwa; svarabhaktivocaal (Oud-Ind.); de toonloze z.g. ‘stomme’ e in b.v. ze höbbe ’n behuèrleke verandering doorgeveurd; de sjwa kan worden weergegeven met het teken ∂; in het dialect wordt de sjwa gehoord (maar niet geschreven) na de twee vloeimedeklinkers <r> of <l> als die worden gevolgd door ’n medeklinker b.v. in mèlke, gölp, kwalm, mergel, wèrke, erm etc.

Slevrouw (r.k.) v (vkw:Slevruike) Onze-Lieve-Vrouw

slevrouwebèdsjtruè \ \ \ \ o lievevrouwebedstro syn: waldmeister, meikruudsje

Slivvenhièr (r.k.) m Onze-Lieve-Heer

sodemieter \\ kk\ m scheldn. sodemieter →sodok

sodok \ \ m scheldn. sodomieter syn. verrèkkeling, sodemieter, nóndedzju

soekker kk\ (D:Zucker) m.stofn. suiker –1 zoete stof, sucrose –2 suikerziekte, diabetes,  syn. soekkerkrenkde: hae haet soekker

soekker۰bekker kk\ \  suikerbakker, patissier, banketbakker; ...broad \ o suikerbrood; ...good \ o suikergoed; ...klötsje \ o.vkw (ook: soekkerkluntsje)  suikerklontje; ...krenkde ~ v suikerziekte syn. soekker; ...kroot \ v suikerbiet, beetwortel; ...lepel ~ m suikerlepel; ...loetsj kk\ v suikerdot t.b.v. zuigeling; ...nónk ~ m suikeroom; ...paer  \ v suikerpeer; ...pot \ m suikerpot; ...sjpin \ v suikerspin; ...sjtaaf ~ m (ook: soekkersjtek) suikerstok, zuurstok; ...tand ~ m (g.mv) suikertand, snoeplustig persoon; ...tang \ v suikertang; ...tant ~ v suikertante, rijke erftante; ...tuutsje lk~ o.vkw (ook:...zekske) suikerzakje; ...waffel \ v suikerwafel; ...water ~ o suikerwater

soeps kk\ zn zaaks, allooi, goeds, waarde: dat ies neet väöl soeps

soes kk\ v (soeze-suuske) soes, luchtig met room gevuld rond gebak

soevenier kk\ \ lk\ o (soeveniersj-soevenierke) souvenir, klein aandenken, tastbare herinnering

soeveniersjwinkel ~\ m souvenirwinkel: Mien van de Kaol houw oats e soeveniersjwinkelke aan de voot van de Cauberg

soeze lk\ zw.ww –1 suizen, zacht ruisen –2 soezen, dutten, mijmeren

söl ~ m (sölle-sölke) sul, al te goed mens; syn. → fones

solfaesj \ \ (Fr.) m solfège, zangoefening op de notennamen, zonder tekst

solfer ~∂ \ m stofn. (g.mv) zwavel

solis \ \ m (mv.soliste) solist, solozanger

sollesetere \\ \\ zw.ww solliciteren

sóm \ v (sómme-sumke) som

sómber ~ bn.bw somber

sómmesemares \\\~\ [O](Th.D) bw somma sommarum (Lat. summa summarum) enfin, alles bij elkaar, kortom, samenvattend, resumerend; [M/J: al-mèt-al]

sómmige \ onbep. vnw sommige

sóms \ bw soms

sómtemèts \ \ \ [O] (Th.D) bw somtijds, soms, af en toe M: sómtiejds; J: avventoe

sómtiejds \ kk\ [M] somtijds, soms

soort ~* v / o  soort

soortement ~\~ o soort; dat soortement leedsjes zingk me neet mèt de vastelaovend

soortgeliek ~ lk~  bn soortgelijk

soosjeteit \\ ~ (ook: soos) v  (mv. soosjeteite) sociëteit

sop \ v (vkw.söpke) soep (vloeibaar voorgerecht): d’n depen teleur ies veur de sop

sop۰broor \ \ m scherts. broeder als keukenhulp in klooster; ...hin \ v soepkip

söpke \ o.vkw sopje, zeepwater, syn: luèter

sop۰kómp \ ~ m soepkom; ...lepel ~* m  soeplepel; ...löl ~ m  scheldn. lulhannes

soppe \ zw.ww soppen –1 onderdompelen, indopen (b.v. brood in vloeistof) -2 kopje onder duwen in zwembad –3 drinken, pimpelen syn. pumpele

soppe۰greun(s) \ \ [O/M] o soepgroente; [J: sopgreunte]; ...vleisj ~ o soepvlees

sop۰sieme(l) \lk~\ m (sopsiemele-sopsiemelke) sul, sufferd, goedbloed, syn:→ zaodkrao, fones; ...tas \ v soepkop; ...teleur \\ m soepbord, diep bord; ...trien lk\ v soepterrine, diepe schaal voor de soep

sosjaal \\ bn sociaal

sumpel ~ bn simpel –1 eenvoudig, syn. einvoudig, einfach –2 onnozel,  arm van geest 

superjäör kk\ \\ (Fr: supérieur) bn.bw superieur –1 voortreffelijk, uitstekend, overtreffend –2 m hogere, meerdere in rang

surregaat \ \ (Lat: surrogatus) o surrogaat, vervangingsmiddel, namaak

suspenzwaar \\\ (Fr/Lat.) m suspensoir, draagverband m.n. voor de balzak

suuf kk\ bn.bw suf, dof van geest

suukkele kk\ zw.ww sukkelen, stumperen syn. →brağğele

suukkerke kk\ o.vkw suikertje, zoetje, tabletje zoetstof: wils doe soekker in de koffie of gebruuks doe suukkerkes

suukses kk\ \ succes -1 o (suuksesse-suukseske) goede afloop, welslagen –2 tsw wens tot welslagen

suuksessierech kk\\\ \ o successierecht

suupporter m (mv.suupportersj) supporter

swanjäör \ \ m (mv.swanjäörsj) soigneur; conditieverzorger in de sport

swanjere \ \ zw.ww soigneren -1 lichamelijk verzorgen –2 wk z’n uiterlijk schikken, syn.ranzjere

swaree \ \ m  (mv.swarees) soiree, avondpartij

swies kk\ m (r.k.) suisse, kerkwachter, syn: →koarezel