v 0.9

 

 houthem001 kleinIn samenwerking met de bestuursleden van de heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach, de heren Jos Lodewick, John Odekerken en Fons Heijnens vonden we in maart 1998 zeven inwoners van Houthem en directe omgeving, die al drie generaties in Houthem wonen en thuis steeds hun moedertaal hadden gesproken, bereid om zitting te nemen in ’n gespreksgroep van Houthemse dialectsprekers.

mevrouw Mia Slenter-Ackermans, gezinsverzorgste

mevrouw Fien Lahaije-Kusters, hotelhoudster

mevrouw Edmée Thirion-Vijghen, onderwijzeres, geboren te Valkenburg

de heer Jef Moobers, landbouwer

de heer Hub. Frijns, schilder

de heer Jef Sleijpen, chauffeur

de heer Nico Thirion, ambtenaar

De groep kwam voor de eerste keer bij elkaar op 15 april 1998 en vond daarvoor een  uiterst gastvrij onderkomen ten huize van voorzitter Jos Lodewick van de heemkundevereniging en zijn vrouw Marij te Strabeek.

Vervolgens ontmoetten we elkaar daar ook op de woensdagavonden 20 mei, 16 september en 2 december 1998 telkens van 19.30 tot 22.00 uur.

We mochten horen, dat het Houthems zowel in klanken, maar zeker ook in tonen, duidelijk verschilde van het Valkenburgs en in meerdere opzichten tendeerde naar het Meerssens en het Maastrichts.

De verschillen met het Valkenburgs, waren veelal dezelfde als die van het Bergs; het opvallende was dat er ook hier niet alleen sprake was van klankverschillen, maar ook van toonverschillen. Een en ander is dan ook afzonderlijk weergegeven in het hiernavolgende overzicht.

De echter Houthemers waren eenduidig in hun spraak. Af en toe kon je horen dat de moeder van Jef Moobers geboortig was van het Waalse Clermont. De verschillen tussen het Houthems en het Valkenburgs werden beaamd door onderwijzeres Edmée Thirion-Vijghen.

We hielden fijne herinneringen over aan ons samenzijn en willen aan de leden van de gespreksgroep van Houthem en aan het bestuur van de heemkunde-vereniging Houthem-St.Gerlach onze dank en waardering uitspreken voor hun inbreng bij de totstandkoming van deze ’Vallekebergsen Dieksjenaer’.

 

Klankverschillen

 Valkenburg Houthem   Valkenburg Houthem
 ee ~*  ae ~*   uu kk\ u \
 geel gael   knuup knup
lepel laepel   truuğ truğ
tege taege   buukke bukke
deersje daersje   uuch uch
peersje paersje   Suub Sub
weeg waeg   buufsjtök bufsjtök
         
eu ~* äö ~   oe kk\ ó \
sjeut sjäöt   loetsj lótsj
eupening äöpening   knoep knóp
gebeurtig gebäörtig   genoeg genóg
peurtsje päörtsje   sjroebbe sjróbbe
heun häön   boetse bótse
treut träöt   sjtoep sjtóp
         
oo ~* ao ~*   -w- ---
look laok   toew toe
oorlog aorlog   geboewd geboed
ove aove   doe boewts doe boets
koon kaon   geloewd geloed
bove baove   doe loewts doe loets
poort paort      
         
ie kk\ i \   eu \ äö \
diech / miech dich / mich   beursj bäörsj
ziette zitte   weurd wäörd
sjpiets sjpits      
sjtriekke sjtrikke      
sjmiek sjmik      
wiet wit      
         
s sj   -j- ---
mestreech mesjtreech   biej bie (insect)
pestoar pesjtoar   't sjniejt 't sjniet (sneeuwt)
snachs sjnachs   gesjniejd gesjnied
smörges sjmörges   zie sjniejt zie sjniet (snijdt)
snaomieddes sjnaomiddegs   gewiejd gewied
smaondes sjmaondes   nuujts nuuts
         
-w- -j-      
blowe bloje      
sjpowe sjpoje      
gowe goje      

Losse verschillen

Valkenburg Houthem
gesjneje gesjnoje 
sjteeg / gats sjtièg
koalef koalever

Toonverschillen

Valkenburg

lange klinker, stoottoon lk\

Houthem

korte klinker, stoottoon kk\

 ie lk\ ie kk\
pien pien
wiezer wiezer
ónderwiezer ónderwiezer
piel piel
Pieke Pieke
vief vief (vijf)
   
oe lk\ oe kk\
sjroef sjroef
droef droef (druif)
baljoene baljoene
kloes kloes
broene baer broene baer
doef doef (duif)
   
uu lk\ uu kk\
buun buun
uul uul
muus muus
kruun kruun
duufke duufke
sjruufke sjruufke