Naodat veer in 2012 Den Vallekebergsen Dieksjenaer houwe oetgegeve, zint v'r mèt 'ne kleinere groep vallekebergersj, de zgn. Idioomgroep wiejer gegange mèt 't verzamele van echte Vallekebergse oetdrökkinge en gezèğdes.

Hiemèt zint v'r nog lang neet vaerdig, meh v'r wille uuch alvas 'ns van diet leuk tema laote preuve door 'n bloomlezing van algemein sjpreekweurd en gezègdes op dees site te zètte.

 

 

alles	dat ies de gansen alles	AN: het hele eieren eten
aos	op ‘nen aos houwe	onverwachte tegenstand/tegenslag ondervinden of als waarschuwing dat men ’n voornemen beter niet kan uitvoeren
bakke	emes get te bakke zètte	iemand met ’n probleem opzadelen
	dao bakke ze ouch de sjpekzjwaarzje	daar zijn ze gierig, zuinig, er is armoede
	ze broen bakke	erg overdrijven
bèddeplank	dao kraak de bèddeplank	daar woont ’n pas getrouwd stel
biete	die biete ziech neet	die mogen elkaar wel
blötsj	dat ies ’n goow blötsj	dat is de goedheid zelve
boets	boets wieder boets( Duits):	wie kaatst moet de bal verwachten (eigen schuld, dikke bult)
boum	ónder ‘nen ouwe boum ies ’t good sjoele	de bescherming genieten van ’n ouder en ervaren iemand
brook	daovan geit ‘t miech dun door de brook	angst hebben, irritatie over onzinnige uitingen
	dao zak miech de brook van aaf.	stomverbaasd of verontwaardigd zijn
	die haet de brook aan	de baas zijn binnen een relatie
	van d’n angs in de brook sjiete, ‘ne brokesjieter(t)	vreselijk bang zijn
	ziech zelf de brook ophoute	zichzelf kunnen bedruipen
	dat ies e sjterk sjtök in ’n ouw brook	dat is ’n frapperend voorval
	de brook op hauf zès höbbe hange	slordig – onverzorgd uitzien
daag	’t ies mer daag en aovend	de tijd gaat snel (letterlijk en ook figuurlijk)
	wie d’n daag van giestere	alsof iets nog maar kort geleden is
	es d’n daag in de loch kump	als het daglicht wordt
	dat haet beter* daag gekind	als iets versleten is
	daag huuj, daag mörge	langzaam aan
	ederen daag zaat ies ouch e gereigeld leve*	iedere dag de zelfde daginvulling hebben (ironisch)
	d’n daag ies nog jónk	’t is nog vroeg, we hebben nog tijd
	d’n ouwen daag ies aan ‘m	hij begint te sukkelen
	’t ies nog mer kort daag	er is nog maar weinig tijd
	mörge kump nog ‘nen daag	er is nog tijd genoeg
diek	‘m diek höbbe	boos/verontwaardigd zijn
	ziech ‘nen diekke make	gewichtig doen
dran	dran wie Blücher	aansporing) kom op, aanpakken
eveväöl*	veur eveväöl*	om ’t even, onverschillig
geliek	geliek höbs te, meh de moel hils te	iemand de mond snoeren, einde discussie
	geliek höbs te, meh zjwiege zuls te	iemand de mond snoeren, einde discussie
	dat ies ei geliek	ze lijken op mekaar
gesjèld sjtekse	d’r mèt e gesjèld sjtekske de vanaaf kómme	er nog redelijk goed van af komen
greumel	‘ne greumel in de träöt höbbe	‘n kriebel in de keel, hees zijn
humme	’t humme van de vot vraoge	nieuwsgierig blijven doorvragen
	’t lètste humme haet gein tesje	niet al te zuinig zijn
	humme oet de brook,  Miecheel/tant Ceel ies klook	wordt lachend gezegd als iemand z’n overhemd niet netjes in z’n broek heeft
jeuke	jeuke ze diech? ( in de tesj)	ben je er op gebrand geld uit te geven
kal	dat ies sjaele kal / zeiver / bazel	prietpraat; domme praat
	kal wie kook en luus wie dobbelsjtein	rijk maar slecht verzorgd
keel*	dat ies ‘ne keel* wie e sjtök broad	dat is ’n Joris Goedbloed
keutel	ziene keutel truuğtrèkke	terugkomen op een eerder gedaan voorstel of afspraak
	dae drièt wie ‘ne keutel in ‘ne piespot	zoals de wind waait, waait m’n jasje
		je kunt niet op hem bouwen
	sjmaal keutele sjiete	niet veel te makken hebben
klet	wie klet aanein hange	altijd bij elkaar zijn
knabbe	de knabbe aafsjtoate	’t vervelendste werk moeten doen
knuip	de knuip aafhöbbe	doodmoe zijn
koke	’t kin neet heiter es koke	het kan niet erger worden
kuèl	ziech get oet de kuèl houwe	onzin uitkramen
leim	dat ies ouwe leim	dat is oud nieuws
luip	dao haet ‘r ziene luip	daar vertoeft hij vaak. ook de route van dieren
meine	mèt meine en meine, besjeet ziech ins eine	het zijn maar veronderstellingen, niet gekregen wat men verwachtte
	ziech ein meine	verwaand zijn
	die meinen ‘t ouch	zij menen zich heel wat te kunnen permitteren, bekijk ‘t maar
mieljaar	mieljaar de moer euver	krachtterm: verdikkeme
	santemieljaar	krachtterm
	e mieljaar	’n heel grote hoeveelheid
noad	noad deit ’n oud wief sjnäöre	nood dwingt
	Dae sjtuut haet noad, dae klaag haet broad	aan opscheppen en klagen  moet je niet te veel waarde hechten
opbinge	emes ein opbinge	iemand iets op de mouw spelden/wijsmaken
ouwer	‘ne sjoanen ouwer höbbe	’n hoge leeftijd bereiken
ouwersj	dat oos kinger rieke ouwersj maoge kriege	gezegde bij het uitbrengen van een toast
pan	’n pan oet höbbe	geestelijk gestoord zijn (vaak gevolgd door: “wat? e gans daak!)
peel	‘ne peel in höbbe	dronken zijn
pin	de pin drin houwe	beëindigen, ophouden
	ziech aan de pin gelek höbbe	zich lelijk vergist hebben
punger	dao hingk de punger achter de deur	daar wordt alles afgepast
reipe	op de reipe zin	versleten zijn
riej	ze neet nej op ’n riej höbbe	van lotje getikt zijn
rieje	get euver de sjteul rieje	verveeld in huis rondhangen
S	’n S ies ’n króm lètter ( en doe moes lang piesse iè ze rech ies	lètter (S: Es =als, indien) het hekelen van ‘vooraf voorwaarden stellen
sjeut	geine sjeut polfer weerd zin	geen knip voor de neus waard zijn; syn: gein piep sjtöb weerd zin
sjpiets	get sjpiets kriege	iets voor mekaar krijgen
sjtöbbe	dalek geit ’t hie sjtöbbe	zo meteen breekt hier de hel los
sjtreng	sjmaal sjtreng sjiete	armoe lijden; niet veel te verteren hebben
sjtrónt	es sjtrónt mès weurt, lièt ‘r ziech vare	Als niets komt tot iets kent iets zichzelve niet
	sjtrónt wae haet diech gesjete	als iemand zich hautain gedraagt, zich hoog verheven voelt
trae	gauw getrowe zin	vlug op z’n teentjes  getrapt zijn
umdriè	‘ne wöllen umdriè	’n grote omweg
	dat ies ‘ne umgdriède jas	zoals de wind waait, waait m’n jasje
vaerdig	dao ies ziech ein aan’t vaerdig make	bij donkere wolk/dreigende wolkbreuk)
	zoa vaerdig zin wie ’n kemunejeske	bek af zijn
vrete*	e sjtök vrete* zin	‘n onuitstaanbaar individu
vuur	dao ies vuur in ’t daak	daar is ruzie, heisa, trammelant
wach	emes de wach aanzeğğe	iemand ernstig waarschuwen / terechtwijzen
waereld	dao ies de waereld mèt gezètte toewgeplek	’n afgebrand dorp, waar niets te beleven valt
	dat ies d’n umgedriède waereld	dat is het tegenovergestelde van wat gangbaar is
	dat ies ‘ne waereld op ziech	dat is ’n aparte, abnormale leefomgeving
	dan geit ‘ne waereld veur diech ope*	dan ontdek je ongekende mogelijkheden
	get oet de waereld helpe	’n einde maken aan ’n wijdverbreide opvatting / ’n misverstand
	te good zin veur dizze waereld	te goed van vertrouwen / te goedhartig zijn
	verbeter* de waereld, begin bie diech zelf	geef zelf het goede voorbeeld, vooraleer je praat als wereldverbeteraar
water	’t water löp miech in de mónd	daar moet ik van watertanden (bij het zien of ruiken van lekker eten, komt in de mond speeksel vrij
	’t water tot aan de luuppe höbbe sjtoon*	in grote (financiële ) problemen zitten
	water en vuur zin (syn. ziech neet kinne zeen of luuchte)	lijnrecht tegenover elkaar staan
	op water en broad ziette	in de gevangenis zitten
	water bie de wien doon	toegeeflijk zijn, je eisen matigen
	hoag water höbbe	te korte broekspijpen hebben (mannen)
	bove* water kómme	ontwaken na avondje stappen  tevoorschijn komen van verloren voorwerp
	dat ies in ‘t water gevalle	dat is mislukt, niet doorgegaan
	dan geit nog väöl water de Geul aaf	dat zal nog lang duren
	van /in alle watere gewesje zin	zeer (levens)ervaren zijn  kan ook negatief
	zoa flot wie water	zeer snel/beweeglijk van kinderen
	obbein lieke wie twiè dröppele water	precies eender zijn
	dao briek miech ‘t water	stomverbaasd zijn
weg	get weg höbbe van	lijken op
weik	get in de weik zètte	’n onderwerp al voorbespreken